Մերձավոր Արևելքի արդի իրադարձությունները նորից Աստվածաշնչի գիտակների ուշադրությունը հրավիրեցին Դանիելի գրքի վրա: Յոթանասուն յոթնյակների վերաբերյալ նրա տեսիլքը հատկապես կարևոր է լավագույն ձևով դասավորելու համար աստվածաշնչյան մարգարեությունների հետ կապված իրադարձությունները, որոնք կատարվում են համաշխարհային իրադարձությունների կիզակետում՝ Իսրայելում: Դրա համար պետք է ուշադրություն դարձնել անցյալի, նաև ներկայի իրադարձություններին, որովհետև միայն այդպես կարող է հասկանալի դառնալ ապագան: Դանիելի գիրքը իրոք Հին Կտակարանի Հայտնության գիրքն է: Այդ գրքում է բացահայտվում, թե ինչ է կատարվելու Իսրայելի հետ մինչև այս քաղաքակրթության վերջը: Դանիել մարգարեն իր ժողովրդի հետ գտնվում էր բաբելոնյան գերության մեջ և քննում էր Երեմիա մարգարեի գրածները (Երեմ.25:11, 29:10), որպեսզի պատասխան ստանա յոթանասուն տարի տևող ճնշման վերջի վերաբերյալ (Դան.9:2): Հետո նա ջերմեռանդությամբ աղոթեց Աստծուն և իր սիրտը հեղեց Աստծո առաջ: Իր ժողովրդի մեղքերի համար ապաշխարության և նրանց ներման համար բարեխոսական երկար աղոթքից հետո Աստծուց պատասխան եկավ, մինչդեռ այն չէր վերաբերում գերության վերջին, այլ Իսրայելին վերաբերող գալիք իրադարձություններին, ընդհուպ մինչև Մեսիայի գալուստը և վերջին ժամանակաշրջանի վերջը: «Քո աղաչանքի սկզբում խոսք դուրս եկավ, և ես եկա իմացնելու, որ դու ցանկալի ես, ուրեմն հասկացիր խոսքը և իմացիր տեսիլքը. յոթանասուն յոթնյակ է վճռված քո ժողովրդի և քո սուրբ քաղաքի վրա…» (Դան.9:23,24): Գերությունը վերջացավ գրեթե երկու տարի անց, երբ Պարսկաստանի թագավորը թույլ տվեց վերակառուցել Երուսաղեմի տաճարը (Եզր.1:1-3): Իսկ քաղաքը իր պարիսպներով վերակառուցվեց մոտ 100 տարի հետո միայն՝ Նեեմիայի ժամանակ: Ըստ Գաբրիել հրեշտակի խոսքերի հենց այդ ժամանակ են սկսվում յոթանասուն յոթնյակները: Մեզ հայտնի է օրերի յոթնյակը (շաբաթը), բայց Տերը օգտվում է տարիների «յոթնյակ» հասկացությունից: Ընդ որում խոսքը վեցապատիկ նպատակին հասնելու համար է, ինչպես դա հստակ արտահայտված է հետևյալ հատվածում. 1. հանցանքը վերջացնելու և 2. մեղքերը կնքելու և 3. անօրենությունը քավելու և 4. հավիտենական արդարություն բերելու և 5. տեսիլքն ու մար արեն կնքելու և 6. ամենասուրբը օծելու համար: «Եվ իմացիր ու հասկացիր, որ Երուսաղեմը դարձյալ շինելու համար հրամանը դուրս ալուց մինչև Մեսիա իշխանը յոթ յոթնյակ ու վաթսուներկու յոթնյակ կա, որ դարձյալ պիտի շինվի հրապարակը և պարիսպը, այն էլ նեղ ժամանակներում: Եվ վաթսուներկու յոթնյակից հետո պիտի Մեսիան մահով դատապարտվի, բայց ոչ թե Իր համար. և եկող ժողովրդի իշխանը պիտի փչացնի քաղաքը և սրբարանը և նրա վերջը իբր թե հեղեղով կլինի, և մինչև պատերազմի վերջը ավերումներ են որոշված: Եվ նա (հակաքրիստոսը) պիտի զորացնի ուխտը շատերի հետ մեկ յոթնյակ, և յոթնյակի կեսին պիտի դադարեցնի զոհը և պատարագը, և տաճարի ծայրի վրա ավերածի պղծությունը կլինի մինչև որ վերջնական և նախասահմանյալ պատուհասը կթափվի ավերածի վրա» (Դանիել 9:25-27): Նրանք, ովքեր գիտեն մարգարեական Խոսքը և պատմությունը, համոզիչ կերպով սահմանել են ժամանակների բաշխումը Երուսաղեմի վերակառուցման (Նեեմ. 2-րդ գլուխ) վերաբերյալ տրված հրամանագրից սկսած մինչև Քրիստոսի՝ Մեսիայի գալուստը: Ժամանակի երեք չափերը՝ յոթ, վաթսուներկու և մեկ յոթնյակները վերաբերում են Իսրայելին: Հեթանոսների համար շնորհքի և փրկության ժամանակը (Սաղմ.118:24, Ես.49:8, 2 Կորնթ.6:2, Եբր.4:7) գտնվում է 69-րդ և 70-րդ յոթնյակի միջև: Այն վարդապետությունը, որն ասում է, թե Հիսուս Քրիստոսն արդեն կատարել է յոթանասուներորդ յոթնյակի առաջին կեսը, սուրբգրային չէ: Այս հարցում էլ պետք է հստակորեն հարց տանք՝ Գիրքն ի՞նչ է ասում: Սուրբ Գիրքն ասում է, որ այս թեմայի վերաբերյալ Դանիել մարգարեի գրքում միայն երեք ժամանակի չափ կա՝ 7, 62 և մեկ յոթնյակ: Սուրբ Գիրքն ասում է, որ Մեսիան՝ Օծյալը, մահով կդատապարտվի 62 յոթնյակից հետո, ոչ թե 62 և կես յոթնյակից հետո: Սա է «ԱՅՍՊԵՍ Է ԱՍՈւՄ ՏԵՐԸ» Իր Խոսքում. «Եվ վաթսուներկու յոթնյակից հետո պիտի Մեսիան մահով դատապարտվիգ» (Դան.9:26): Չկա սուրբգրային մի հատված, որը հաստատի, թե մեր Տերը ուխտ է կնքել յոթ տարով, քարոզել է երեքուկես տարի և դրանից հետո խախտել է այդ ուխտը: Ինչպես, որ Մովսեսի գրքում ժողովքի խորանում ծառայողների համար սահմանված էր (Թվոց 4:1-3), Հիսուսը Մարդու Որդու Իր ծառայությունը սկսել է երեսուն տարեկանում (Ղուկ.3:23): Չի կարելի նույն համարը վերագրել Քրիստոսին և հակաքրիստոսին: Ե՞րբ և ու՞մ հետ է Քրիստոսը յոթ տարով ուխտ կնքել և հետո խախտել այն: Ինչպե՞ս կարող են առաջին երեքուկես տարիները վերաբերել նրան: Նա ոչ մի պայմանագիր չի կնքել Հռոմի հետ և հետո խախտել այն, իսկ Իսրայելի հետ ուխտը Նա չի քանդել, այլ, հակառակը, հաստատել է Նոր Ուխտը Ուխտի Արյունով (Մատթ.26:26-28): Եվ այդ Նոր Ուխտը ժամանակավոր չէ, այլ հավիտենական: Դա սրբապղծության է նման, երբ հակաքրիստոսի մասին սուրբգրային հատվածը վերագրում են Քրիստոսին: Ոչ էլ Տերը դադարեցրել է զոհն ու պատարագը: Ամեն ինչ սովորականի պես շարունակվել է մինչև Քրիստոսից հետո 70 թվականը: Դանիելի 9-րդ գլխի 27-րդ համարում գրվածներից ոչ մեկը չի վերաբերում Քրիստոսին, այլ հակառակը, ամեն բան վերաբերում է հակաքրիստոսին: Հարյուրավոր այլ մեջբերումներ չեն կարող անուժ դարձնել Աստծո Խոսքից թեկուզ մեկ համար: Նա, ով Աստծուց է, համաձայնում է Իր Խոսքի հետ, և կարող է հասկանալ ողջ համատեքստը: Եթե նույնիսկ Հիսուս Քրիստոսի ծառայությունը տևել է երեք կամ երեքուկես տարի, այն եղել է 62-րդ յոթնյակի վերջում: Դա է «ԱՅՍՊԵՍ Է ԱՍՈւՄ ՏԵՐԸ» Իր Խոսքում: Երեքուկես տարվա ընթացքում Իսրայելը ապրում է շնորհքի ժամանակաշրջանը, որի ժամանակ երկու մարգարեները հայտնվում են Երուսաղեմում. «Իմ երկու վկաներին իշխանություն կտամ, ու հազար երկու հարյուր վաթսուն օր քուրձ հագած կմարգարեանան» (Հայտն.11:3): Այդ ժամանակ նրանք քարոզում են Խոսքը լիակատար աստվածային զորությամբ: Նրանց ծառայության ընթացքում տաճարը կվերակառուցվի: Հրեաները սպասում են, որ Մեսիան գա Տաճարը, որովհետև գրված է. «Ահա ես ուղարկում եմ իմ դեսպանը, որ ճանապարհ պատրաստի իմ առաջին, և հանկարծակի է ալու իր տաճարի մոտ այն Տերը, որին դուք որոնում եք, և ուխտի հրեշտակը, որին դուք հավանում եք. ահա նա գալիս է,--- ասում է զորաց Տերը» (Մաղաք.3:1): Նրանք կարծիքով Մեսիան առանձնապես հայտնի մարդ է, Դավթի ցեղից եղող (2 Թագ.7 և այլ համարներ) մի իշխան (Եզեկ.46-րդ գլուխ): Ահա թե ինչու նրանք խաբվում են հակառակորդի կողմից, որովհետև, անշուշտ, հատուկ առիթների ժամանակ նա ողջ աշխարհին ներկայանում է թագավորական գավազանը կրող մի իշխան: Հրեաները գիտեն, թե ինչ է իրենց խոստացված Մեսիայի վերաբերյալ, այսինքն՝ Նա կտարածի Իր գավազանը Սիոնից՝ Երուսաղեմում գտնվող տաճարի սարից. «Տերը Սիոնից կուղարկի քո զորության գավազանը. տիրապետիր քո թշնամիների մեջ» (Սաղմ.110:2): Ինչպես Աստվածաշունչը հստակ ասում է, Մեսիան հոգևոր ծագում ունի, որը գալիս է երկնքից, և մարդկային ծագում, որը երկրավոր է: Մատթ.1-ին և Ղուկ.3-րդ գլուխներում կարդում ենք Նրա երկրային ծագումնաբանության մասին. «Դավթի որդի Հիսուս Քրիստոսի ծննդյան գիրքըգ» (Մատթ.1:1): Իսկ Հովհ.1-ին գլխում իմանում ենք Նրա երկնային ծագման մասին: Խոսքը, որ Աստված Ինքն էր, մարդ դարձավ: Հին Կտակարանում հաղորդվել էին երկու ոլորտներն էլ, իսկ Նոր Կտակարանում հաղորդվում են դրանց իրականացումն ու հաստատումը: Քրիստոսի վերաբերյալ Հռոմ.1:3 համարում կարդում ենք. «գոր մարմնական կողմից Դավթի սերնդից եղավ»: Հռոմ.9:5 համարում հիշեցվում է նահապետներից եկող երկրային ծագումը, ինչպես նաև Աստծուց եկող երկնային ծագումը. «Նրանցն են հայրերը, որոնցից է Քրիստոսը մարմնի կողմից, որը բոլորի վրա Աստված է հավիտյանս օրհնյալ. ամեն»: 1Կորնթ.15:47 համարում ասվում է, որ Մեսիան «եկել է երկնքից», որ Նա Տեր է, որ եկել է երկնքից: Մաղաքիայի մարգարեության սուրբգրային հատվածը Նրան անվանում է Ուխտի Հրեշտակ, որն էլ հստակ կերպով հաստատվում է Հայտնության 10-րդ գլխում: Նայեք նաև Գործք 7:38 համարը: Նեեմիայի գրքում և Դանիելի մարգարեության մեջ չի խոսվում Տաճարի վերակառուցման մասին, այլ Երուսաղեմի՝ իր պարիսպներով և խրամատներով: Հրամանագիրը, որի մասին այստեղ խոսվում է, և որից սկսում են հաշվել ժամանակները, տրվել է Պարսկաստանի թագավոր Արտաշեսի կողմից Քրիստոսից առաջ 445 թվականին: Այդ ժամանակից մինչև Մեսիայի մահը պետք է անցներ յոթ յոթնյակ՝ 49 տարի և 62 յոթնյակ՝ 434 տարի, այսինքն՝ ընդամենը 483 տարի: Եթե հաշվի առնենք, որ աստվածաշնչային մարգարեություններում տարին հաշվվում է 360 օր, իրոք հասնում ենք մեր Տիրոջ խաչելության տարուն: Այդպիսով 7 և 62 յոթնյակները, այսինքն՝ 69 յոթնյակները արդեն կատարվել են: Վերջին յոթնյակի սկիզբը մոտավորապես համընկնում է Հարս- Եկեղեցու հափշտակության ժամանակին: Այնժամ սկսվում է նոր հոգևոր սկիզբը Իսրայելի համար: Առաջին համաշխարհային տիրակալը, որն Իսրայելին դրեց ստրկության լծի տակ, Նաբուգոդոնոսորն էր: Նրանով սկսվեց չորս համաշխարհային թագավորությունների հեթանոսական իշխանության գործադրումը (Դան.2:7): Ինչպես առաջին տիրակալը գազանի սիրտ ստացավ, այնպես էլ վերջինը կստանա. «Նրա սիրտը մարդկությունից փոխվի, և նրան անասունի (մյուս թարգմանություններում՝ «գազանի») սիրտ տրվի, և նրա վրայով յոթ ժամանակ անց կենան» (Դան.4:16): Նույն գլխում երեք անգամ ասվում է, որ անցնելու է յոթ ժամանակ, այսինքն՝ յոթ տարի, որոնց ընթացքում այդ առաջին տիրակալը գազան է մնալու: Այս նույնը վերաբերում է այս աշխարհի վերջին տիրակալին. վերջին յոթ տարիների ընթացքում, յոթանասուներորդ յոթնյակի ժամանակ, երբ սատանան կշպրտվի երկիր (Հայտն.12:9) և կմտնի նրա մեջ, նրան կտա «իր գահը» (Հայտն.13:2), նա իրեն կպահի գազանի պես: Առաջին երեքուկես տարվա ընթացքում դեռ չի կարողանա բացարձակ կերպով գործադրել իր իշխանությունը աշխարհի վրա, որովհետև այդ ժամանակ երկու մարգարեները կկատարեն իրենց ծառայությունը լիակատար աստվածային զորությամբ(Հայտն.11-րդ գլուխ): Բայց վերջին երեքուկես տարվա ընթացքում, այսինքն՝ մեծ նեղության ժամանակ, կգործի սատանայական- գազանային ձևով: Այսպիսով, ըստ Սուրբ Գրքի վկայության, դեռևս մնում է մեկ յոթնյակ՝ երեքուկես տարի տևող շնորհքի ժամանակաշրջանը Իսրայելի համար, և երեքուկես տարի տևող մեծ նեղությունը (Դան.7:25, Հայտն.13:5-7): Այս վերջին յոթ տարիները սկսվում են հեթանոսներից եղող Հարս-Եկեղեցու հափշտակության հետ համարյա միաժամանակ: Հռոմը, ավելի ճիշտ Վատիկան պետությունը, համապարփակ «խաղաղության պայմանագիր» կկնքի Իսրայելի, ՊԱԿ-ի և հարևան արաբական երկրների հետ: «Եվ նա (հակաքրիստոսը) պիտի զորացնի ուխտը շատերի հետ մեկ յոթնյակ, և յոթնյակի կեսին պիտի դադարեցնի զոհը և պատարագը, և տաճարի ծայրի վրա ավերածի պղծությունը կլինի մինչև որ վերջնական և նախասահմանյալ պատուհասը կթափվի ավերածի վրա» (Դանիել 9:27): Թարգմանության մեջ ասվում է, որ նա ուխտ կկնքի շատերի, այսինքն՝ շատ ազգերի հետ: Մինչդեռ բնագրի այդ բառը պետք է իրականում թարգմանված լիներ «մի քանիսի հետ», ինչպես ուրիշ թարգմանություններում է ասվում, օրինակ, ֆրանսերենում՝ "II fera une solide alliance aves plusieurs pour une semaine ...": Խոսքը ուխտի՝ յոթ տարվա պայմանագրի մասին է, որը կնքվում է մեկ կամ մի քանի մասնակիցների միջև: Այդ ուխտը միայն Իսրայելի հետ չէ, բայց վերաբերում է բացառապես Իսրայելին: Դիվանագիտական հարաբերությունները միշտ հաստատվում են երկու պետությունների միջև: Մինչդեռ այս «խաղաղության պայմանագրում» ներգրավված են մի քանի երկրներ ու կրոններ՝ Իսրայելը, ՊԱԿ-ը, Հորդանանը և դրան մասնակցող հարևան պետություններ: Մինչև հիմա այս հայեցակետը անտեսվել է Աստվածաշնչի վարդապետների կողմից և ուշադրությունից դուրս մնացել. նրանք տեսնում էին միայն Հռոմն ու Իսրայելը: Մինչդեռ ըստ էության դա ամենակարևոր և ամենաանհրաժեշտ հայեցակետն է ճիշտ հասկանալու և ճիշտ դասավորելու համար վերջին ժամանակների մարգարեությունները, որոնք իրականանում են հիմա: Դանիելի 9-րդ գլխում «ժողովրդի» հետ մեկտեղ անընդհատ շեշտվում է նաև «սուրբ քաղաքը»: Իսրայելում և Երուսաղեմում գտնում ենք վայրեր, որոնք սուրբ են ոչ միայն հուդայականության, այլև քրիստոնեության և իսլամի համար: 1994 թվականին Իսրայելի և Վատիկանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումը անհրաժեշտ էր, որպեսզի հետագա բանակցություններ տեղի ունենային Երուսաղեմի վերաբերյալ: Ուրեմն այն ուխտը, որի մասին խոսվում է Դանիել 9:27 համարում, պայմանագիր չէ, որը կնքվում է միայն մեկ կառավարության հետ, այլ մի քանիսի. այն երկկողմանի չէ, այլ բազմակողմանի: Այդ մասին կատարյալ ճշգրտությամբ կարելի է կարդալ Դանիելի գրքում: Սուրբ Գրքի այս խոսքի իմացության մեջ է բանալին՝ հայտնությունը՝ ճիշտ հասկանալու համար այն բանակցությունները, որոնք տեղի են ունենում Մերձավոր Արևելքում և Վատիկանում: Իսրայելի հետ դեսպանների փոխանակումը ցույց է տալիս Վատիկանի կարգավիճակը, որպես սովորական պետության, բայց խոսքը նախօրոք հաղորդված ուխտի մասին չէ: Այդպիսի ճանաչումը սովորական բան է աշխարհի պետությունների միջև և սահմանափակված չէ ժամանակով: «Յոթ տարվա պայմանագրում» խոսքը չի վերաբերելու դեսպանների փոխանակմանը և դիվանագիտական ներկայացուցչությունների հաստատմանը, այլ Երուսաղեմում առկա երեք համաշխարհային կրոնների իրավունքների և պարտականությունների հաստատմանը: Մինչև հիմա Երուսաղեմը եղել է միայն Իսրայելի մայրաքաղաքը, ոչ թե որևէ այլ ժողովրդի: Մյուս երկու համաշխարհային կրոնների՝ քրիստոնեության և իսլամի համար, այդ քաղաքը մինչև վերջերս երկրորդական կարևորություն ուներ: Բայց հիմա, տարօրինակ կերպով, իրենց հայացքներն ավելի ու ավելի են ուղղում Երուսաղեմին: Նրանք թողնում են Մեքքայի և Մեդինայի, Լուրդի և Ֆատիմայի ուխտագնացության վայրերը և իրենց ողջ ուժը կենտրոնացնում են Իսրայելի մայրաքաղաքի վրա, Երուսաղեմի վրա: Երկրի վրա միայն մեկ մարդ կա, որին թե՛ հրեաները, թե՛ մուսուլմանները նայում են հարգանքով. դա պապն է, որին համարում են բոլոր կրոնների կենտրոնական դեմք: Նաև գերազանց են նրա հարաբերությունները ՊԱԿ-ի և արաբական աշխարհի հետ: Այսպես Վատիկանը մեծ դեր կխաղա բանակցությունների ժամանակ և կաջակցի Իսրայելի փափագին՝ արաբներից թույլտվություն ստանալ տաճարի վերակառուցման համար, և այն կընդգրկի պայմանագրի մեջ: Այդ առթիվ «ամենաբարձր դիվանագիտությամբ» կխոսի մարդու իրավունքների և երեք միաստվածային կրոնների հավասար իրավունքների մասին: Այդ ամենը կլինի, որպեսզի կատարվի Սուրբ Գրքում գրվածը: «Երուսաղեմի պայմանագրի» հիման վրա այն ժամանակվա գործող պապը ամենայն շքեղությամբ կգա Երուսաղեմի վերակառուցված տաճարը, ինչպես նախօրոք ասվել է արդեն երկու հազար տարի առաջ. «մինչև որ նա Աստծո տաճարում նստի և ինքն իրեն ցույց տա, որ Աստված է» (2 Թես.2:4): Աստված մարդ դարձավ Որդու մեջ և ծառայի կերպարանք ընդունեց: «Անօրենության մարդը», որպես «կորստյան որդի», ինքն իրեն բարձրացնում է իբրև աստված, անսխալականության է հավակնում և երկրպագություն է ընդունում: Նախ հրեաները ընկնում են ծուղակի մեջ և հավատում են այս սուտ «մեսիային» այն օգնության պատճառով, որն իրենց տրվեց Երուսաղեմի պայմանագրի կնքման ժամանակ: Մինչև այդ պահը Մովսեսի քողը մնալու է հրեաների վրա: Այնժամ նա, գայիսոնը ձեռքին, հրեաներին է բերում քրիստոնեության իր տարբերակը, այսինքն՝ կաթոլիկությունը: Այդ ժամանակ է պայթում «ռումբը», Տերը հայտնվում է Իրեններին որպես Ուխտի Հրեշտակ (Հայտն. 10-րդ գլուխ) և հակառակորդին ոչնչացնում է Իր բերանի Հոգով (Ես.11:4, 2 Թես.2-րդ գլուխ): Պայմանագիրը խախտվում է, և երկու մարգարեները, որպես հոգևոր առաջնորդներ, սպանվում են: Դրանով վերջանում է վերջին յոթնյակի առաջին կեսը, և սկսվում են դատաստանների և մեծ նեղության երեքուկես տարիները(Դան.7:25, Հայտն.13:5): Դանիելի 12-րդ գլխում տրվում է այս հարցը՝ ինչքան է տևելու այդ պահից մինչև այս սքանչելի դեպքերի վերջը: 7-րդ համարում ասված երդումը հստակորեն ցույց է տալիս Հայտն.10:5 համարը, որում հայտարարվում է, որ այլևս ժամանակ չի լինելու, ուշացում չի լինելու: Դան.12:7 համարում գրված պատասխանը հետևյալն է. «Եվ ես լսեցի, որ այն կտավ հագած մարդը, որ գետի ջրերից վեր էր, իր աջ և ձախ ձեռքը բարձրացրեց դեպի երկինք և երդում արեց հավիտյանս կենդանի եղողով, թե մի ժամանակ, ժամանակներ և կես. և երբ վերջանա սուրբ ժողովրդի ձեռքի փշրվելը, այս ամենը պիտի կատարվի» (Դան.12:6,7): Մինչև վերջ Աստված ճշգրիտ է Իր Խոսքի մեջ, նույնիսկ օրերը սահմանելիս: Երկու մարգարեների ծառայությունը տևում է 1260 օր (Հայտն.11:3), իսկ դա ճիշտ երեքուկես տարի է: Այդ ընթացքում տաճարը վերակառուցվում է: Դա յոթնյակի առաջին կեսն է: Բայց տաճարի վերակառուցումից և չափումից հետո սուրբ քաղաքը ոտնակոխ է լինում քառասուներկու ամիս շարունակ: Դա ուղիղ երեքուկես տարի է, որի մասին խոսվում է Հայտն.11:2 համարում. «որովհետև այն հեթանոսներին է տրված: Եվ սուրբ քաղաքը քառասուներկու ամիս կոխ կտան»: Ղուկ.21:24բ համարում ասվում է. «գ եվ Երուսաղեմը հեթանոսների կողմից ոտնակոխ կլինի, մինչև որ հեթանոսների ժամանակները վերջանան»: Յոթնյակի երկրորդ կեսը երկու երկարացում է ստանում. «Մշտնջենական զոհը վերացնելու և ավերածի պղծությունը դնելու ժամանակից հետո հազար երկու հարյուր իննսուն օր է» (Դան.12:11): Ուրեմն 30 օր ավելի կլինի, մինչև վերջնական պատուհասը թափվի ավերվածի վրա: Հետո ասվում է օրերի երրորդ քանակի մասին, այսինքն՝ 1335 օր: Ակնհայտ է, որ ևս 45 օր անհրաժեշտ կլինի, որ կատարվեն վերջին իրադարձությունները, օրինակ՝ ազգերի դատաստանը (Ես.2:4, Միքիա 4:3, Մատթ.25:32, Հայտն.11:18, 20:4), և միայն դրանից հետո Թագավորությունը կարող է սկսվել: Ամեն բան կվերադառնա կատարյալ վիճակին: Ողջ արարչագործությունը միասին հառաչում և սպասում է այն ժամանակին, երբ կազատագրվի ապականության ծառայությունից (Հռոմ.8:19-22): Ժամանակի վերջին չափի մասին ասվում է. «Երանի նրան, որ կսպասե և կհասնե հազար երեք հարյուր երեսունհինգ օրվան» (Դան.12:12): Դրանով են վերջանում վերջնական փուլում կատարվելիք իրադարձությունները, մինչև որ նոր կարգը սահմանվի հազարամյա թագավորության հաստատումից առաջ: Երանելի է նա, ով մինչև վերջ կհամբերի, որովհետև երկրի վրա մնացողները կմտնեն հազարամյա թագավորություն: Ողջ արարչագործությունը կկարողանա նորից շունչ քաշել, և ողջ աշխարհը կհայտնվի դրախտային վիճակում: Ըստ Սուրբ Գրքի վկայության հազարամյա թագավորությունից առաջ չկա աշխարհի համընդհանուր վախճան՝ կատարյալ կործանումով, ինչպես ոմանք սխալմամբ սովորեցնում են, այլ միայն կրակով զտում և մաքրում, որն էլ բերում է փառավոր նոր սկիզբ, ինչի առթիվ արարչագործությունը արդեն ուրախանում է: Այդ ժամանակ է, որ խաղաղությամբ գայլը կբնակվի գառան հետ, կովն ու արջը միասին կարածեն (Ես.11:6-9 և այլ համարներ), որովհետև սատանան կապված և անդունդը նետված կլինի (Հայտն.20- րդ գլուխ): Ինչ վերաբերում է վերջին ժամանակների կրոնական և քաղաքական զարգացումներին, ահա թե ինչ է ասել Աստծո մարդ Ուիլյամ Բրանհամը ԱՄՆ-ի Ջորջիա նահանգի Տիֆտոն քաղաքում արված քարոզում, 1962 թվականի մարտի 19-ին, «սառը պատերազմի» թեժ ժամանակ, Բեռլինի պատի կառուցումից միայն մի քանի ամիս անց, երբ արևելքի և արևմուտքի զրահամեքենաները կանգնած էին դեմ-դիմաց. «Ուսուցման անձրև է թափվում: Ուսուցման անձրև է թափվում ազ<երի վրա: Կոմունիզմը ցանվել է ամեն ազ<ի մարդկանց մեջ: Հռոմի արթնությունն է տեղի ունենում: Գիտե՞ք, ինչ կլինի, եթե… Բեռլինի արևելյան մասը վերադարձվի: Դա կբերի… հռոմեական կայսրությանը ճիշտ այն վիճակին, որում նա եղել է Հիսուս Քրիստոսի ժամանակ: Հաստատ է, որ այդպես կլինի: Անկասկա՛ծ»: Քանի որ համաշխարհային կոմունիզմը այլևս գոյություն չունի, այն չի կարող սպառնալիք լինել Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցու համար: Ընդհակառակը, կաթոլիկ եկեղեցին նոր վերելք է ապրում նախկին կոմունիստական երկներում: Նա, ով տեղյակ է գործի ներքին դրդապատճառներից, գիտի, թե ինչ դեր է խաղացել Վատիկանը կոմունիզմի փլուզման մեջ: Սառը պատերազմն ավարտվել է, Բեռլինի պատը՝ անհետացել: Մոտ 50 տարի անցավ, մինչև վերջին ռուս զինվորները լքեցին գերմանական հողը 1994 թվականի օգոստոսի 31-ին: Գերմանիան վերամիավորված է, և Եվրոպան միավորման գործընթացի մեջ է: Միևնույն ժամանակ համաշխարհային կաթոլիկությունը բարձրանում է, և այսպես մեր աչքերի առջև է հայտնվում Հռոմեական կայսրությունը: 1957 թվականի մարտի 25-ին ստորագրվեց Հռոմի պայմանագիրը, որը հանդիսանում է Եվրոպական տնտեսական համագործակցության հիմքը: Այս պայմանագիրը չէր կնքվի աշխարհի ուրիշ ոչ մի քաղաքում: Համաշխարհային քաղաքականությունը կարող է կատարվել միայն աշխարհի մայրաքաղաքում: Այս դեպքում խոսքը Հռոմեական կայսրության մասին է, որը, որպես վերջին համաշխարհային թագավորություն, մնալու է մինչև վերջ: Հիսուսի ժամանակ Իսրայելը Հռոմի տիրապետության տակ էր: Ք. Ա. 63 թվականից Հուդայի երկիրը պատկանում էր Հռոմեական կայսրությանը: Մակաբեյացիների թագավորությանը բռնությամբ վերջ էր տրվել: Հռոմի կայսր Օգոստոսը Հիսուսի ծննդյան ժամանակ հրամայեց, որ աշխարհագիր լինի ողջ հռոմեական կայսրությունում, որին պատկանում էր նաև Հրեաստանը (Ղուկ.2:1-5): Պողոսը, որ հրեա էր, ծնվել էր որպես Հռոմի քաղաքացի(Գործք 20:25-29), հռոմեացի զորապետ Տիտոսը, որը պաշարեց և ավերեց Երուսաղեմը, այն անարգ իշխանն էր, որի միջոցով պետք է դատաստանը գար Իսրայելի վրա (Մատթ.24:15-22, Մարկ.13:14-20, Ղուկ.21:20-24): Տարօրինակ է, բայց ճշմարիտ. 1964 թվականից Իսրայելը հատուկ կարգավիճակով միացել է Եվրամիությանը: «Տասներկուսի համագործակցության» նոր անձնագրերի վրա այլևս առաջինը չի գրվում սեփական երկիրը, այլ «Եվրոպական համագործակցությունը»: Արդեն հիմա եվրոպական իրավունքը գերիշխում է ազգային իրավունքի վրա: Ազգային դատարանները որոշ վճիռներ վերաքննման համար ուղարկում են Լյուքսեմբուրգում գտնվող Եվրոդատարանին: Եվրախորհուրդը, եվրոպական կենտրոնական բանկը և ամենակարևոր հաստատությունները արդեն գտել են իրենց տեղը: Եվրամիությունը միաժամանակ հիմք է ծառայում համաշխարհային կառավարության համար, որն, իհարկե, իր իշխանությունը կգործադրի համաշխարհային կրոնական մայրաքաղաքի՝ Հռոմի հետ սերտ համագործակցությամբ: Բոլոր ժողովուրդների հպատակեցումը կատարվելու է Հռոմի քաղաքական իշխանության միջոցով, իսկ Աստվածաշնչի համաձայն հավատացող քրիստոնյաների և հրեաների հալածանքը լինելու է Հռոմի կրոնական իշխանության միջոցով: Վատիկան պետության, Իսրայելի, ՊԱԿ-ի և արաբական պետությունների միջև բանակցությունները կշարունակվեն հաջողությամբ, չնայած դժվարություններին և հակահարվածներին: 1993 թվականի դեկտեմբերի 30-ին փաստաթղթեր ստորագրվեցին Վատիկանի և Իսրայելի միջև, և միայն մեկ օր հետո՝ դեկտեմբերի 31-ին Վատիկանի նույն պատվիրակությունը բանակցություններ էր վարում ՊԱԿ-ի հետ: Դրանից կարող ենք եզրակացնել, որ նախօրոք հաղորդված վախճանաբանական իրադարձությունները շատ մոտ են և իրականանալու են մեկը մյուսի հետևից: Նորից ու նորից խոսում են այդ տարածաշրջանում խաղաղության և ապահովության «պատմական» նշանակության և նպատակի մասին, «պատմական» իրադարձությունների մասին, «պատմական» պայմանագրերի մասին, և նույնիսկ 1993 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Կաստել Գանդոլֆոյում Հովհաննես Պողոս II-ի և Երուսաղեմի գերագույն Ռաբբի Մեիր Լաուի «պատմական» ձեռքսեղմումի մասին, ինչպես նաև Վաշինգտոնում Արաֆաթի և Ռաբինի ձեռքսեղմումի մասին: Ըստ 1993 թվականի սեպտեմբերի 13-ին Վաշինգտոնում ստորագրված համաձայնագրի, Երուսաղեմի վերջնական կարգավիճակի վերաբերյալ բանակցությունները պետք է սկսվեն երեք տարուց և վերջանան ամենաուշը երկու տարի հետո: Միացյալ նահանգների հայտնի քաղաքական գործիչ Հենրի Կիսինջերը, որն ազգությամբ հրեա է և ծնվել է Ֆյուրտեում, Նյուրնբերգի մոտ, այդ համաձայնագրի ստորագրումից անմիջապես հետո ասաց. "Peres walked into a trap."՝ «Պերեսը թակարդն ընկավ»: Պերեսի անունը ըստ Ծննդ.38:29 համարի նշանակում է «ճեղք», իսկ ըստ Դան.5:28 համարի՝ «բաժանում»: Պերեսը բաժանում է սեփական երկիրն այնպես, որ «ճեղք» է հայտնվում: Կնեսետի 120 պատգամավորներից 61-ը հավանություն տվեցին պայմանագրին: Այդպիսով, մեկ ձայնը վճռորոշ եղավ: Աստվածաշնչյան տեսանկյունից Աստծո կողմից հաստատված խոստացված երկրի սահմանների գծումը բոլորովին ուրիշ է: Ռուբենի և Գադի երկու ցեղերը և Մանասեի ցեղի կեսը բաժին ունեին Հորդանանի արևելյան մասում (Հեսու 1:12-15): Իսրայելն, ընդհակառակը, պետք է լրացուցիչ տարածքներ ստանար, որպեսզի աշխարհագրականորեն նույնպես կատարվեր աստվածային կարգադրությունը: Անկասկած, դա դեռ կլինի, և հենց աստվածային միջամտությամբ: Ոչ թե Գազան կամ Երիքովը, ոչ էլ Անդրհորդանանը կամ Գոլանի բարձունքներն են լինելու ծանր քար բոլոր ժողովուրդների համար, այլ Երուսաղեմը, որը ծանր քար կմնա մինչև վերջին ճակատամարտը, և «ամեն նրան բարձրացնողները պետք է անպատճառ ջարդվեն» (Զաք.12:2-3): Գազայի և Երիքովի պայմանագրի միջոցով բոլոր շրջակայքի ժողովուրդները հայտնվում են ուղիղ Երուսաղեմի մուտքի դռների մոտ: ՄԱԿ-ի բոլոր ազգերը դիրքորոշում են ընդունել հօգուտ Արաֆաթի, դրանով իսկ՝ Իսրայելի դեմ: Արաֆաթն այն մարդն է, որ 1974 թվականին հայտարարարեց իր նվաճման ծրագիրը, որում ասվում է հետևյալը. «Մենք ռազմավարական հենադաշտեր կհաստատենք Գազայում և Երիքովում՝ այնտեղից Երուսաղեմը նվաճելու համար: Որովհետև Երուսաղեմն ունեցողը ունի ողջ Իսրայելը»: Վաշինգտոնի պայմանագրի ստորագրումից վեց օր հետո, այսինքն՝ 1993 թվականի սեպտեմբերի 13-ին Կահիրեում արաբական լիգայի 19 արտգործնախարարների առջև նա կրկնեց իր նույն՝ աստիճանական ծրագիրը: Նա ՊԱԿ-ի կանոնադրությունից կարդաց վաղուց հայտնի դրույթը և վերջացրեց հետևյալ բառերով. «Մեր նպատակը Իսրայելի բնաջնջումն է»: Արդեն բազում պատերազմների ժամանակ, որոնց մասնակցել է Արաֆաթը, սկսած առաջին պատերազմից՝ 1948 թվականից, նրանք ուզում էին, ինչպես իրենք են ասում «Իսրայելին ծովը նետել»: Այսպիսին է ՊԱԿ-ի նշանաբանը՝ նախ Գազան և Անդրհորդանանը, հետո՝ Երուսաղեմը և ողջ Իսրայելը: Դրա համար Արաֆաթը իր պետական զինանշանի վրա դրոշմել է տվել ողջ Իսրայելը ՝ Էյլաթից մինչև Հայֆա, Երուսաղեմի և Թել Ավիվի միջով: Նրա պատկերացմամբ Պաղեստինի պետությունը, որն իրականում որպես այդպիսին երբեք չի եղել, պետք է հիմա ծնվեր: Պաղեստինի անունը ծագում է հունահռոմեական ՚՚Palaistine՚՚ անունից, որն վերագրվում էր փղշտացիների երկրին: Դա այսօրվա Գազայի գոտին է, ոչ ավելին: Արաբական երկրների տարածքը 640 անգամ մեծ է Իսրայելի տարածքից, և նրանք կարող էին առանց դժվարության իրենց մոտ բնակեցնել իրենց հավատակից և զինակից ընկերներին: Սուրբ Գիրքը չի ասում, որ քաղաքական և կրոնական բանակցությունների միջոցով ճշմարիտ խաղաղություն կհաստատվի: Աստվածաշնչում գրված է այն, ինչ կատարվում է հիմա. խոսում են խաղաղության մասին և բանավիճում են դրա շուրջ: Տարածքներ են տալիս խաղաղության համար և ամեն առիթով փոխզիջումների են գնում, մինչև որ այդ տարածաշրջանում հաստատվի «խաղաղության և ապահովության» պայմանագիրը: Այս ամենը լինում է, որ Սուրբ Գրքում գրվածը կատարվի: Մինչդեռ մնում է սուրբգրային այս նախազգուշացումը. «Որովհետև երբ ասեն, թե խաղաղություն և ապահովություն է, այն ժամանակ նրանց վրա կորուստը հանկարծակի կհասնի, ինչպես ցավը՝ հղիի վրա, ու նրանք չեն ազատվի» (1 Թես.5:3): Արդեն 1938 թվականի սեպտեմբերի 29-ին բրիտանական վարչապետ Չեմբեռլենը Հիտլերի հետ Մյունխենի համաձայնագիրը ստորագրելուց հետո հայտարարեց. ՚՚Peace in our days՚՚` «Խաղաղություն մեր օրերում»: Հազիվ մի քանի շաբաթ անց, այսինքն՝ 1938 թվականի նոյեմբերի ինին հիտլերյան Գերմանիայում ժողովարանները կրակի մեջ էին: 91 հրեա սպանվեց նացիստների ձեռքով, 26000 հոգի տարվեց համակենտրոնացման ճամբարներ, և անթիվ հրեական առևտրի տներ ավերվեցին: 1993 թվականի սեպտեմբերի 13-ին հնչում էր նման մի լոզունգ. ՚՚Peace in our time՚՚` «Խաղաղություն մեր ժամանակներում»: Թեև Իսրայելի վարչապետ Ռաբինը շեշտել է խաղաղությունը՝ կարդալով Ժողով.3:8 համարում գրվածը՝ «գսիրելու ժամանակ և ատելու ժամանակ. պատերազմի ժամանակ և խաղաղության ժամանակ», Իսրայելի ժողովրդի և Երուսաղեմ քաղաքի համար դեռևս վատ ժամանակներ են գալու, որովհետև Աստված նախօրոք հայտնել է այդ Սուրբ Գրքում: Իսկ հեթանոսների համար շնորհքի ժամանակաշրջանը շարունակվելու է մինչև որ Աստված Իր շնորհքով նորից դառնա Իսրայելին: Եկեղեցու և Իսրայելի հետ կապված այս ժամանակաշրջանը մարգարեական իմաստով նաև կոչվում է «վերջին օրեր» (Գործք 2:17, Եբր.1:2 և այլն): Պենտեկոստեից հետո իր երկրորդ քարոզի ժամանակ Պետրոսը վկայակոչեց 2Օրին.18:15-18 համարներում գրվածը՝ ցույց տալու համար, որ Քրիստոսը՝ Մեսիան, այն Մարգարեն էր, որի մասին մարգարեացել է Մովսեսը՝ ասելով. «գ և այնպես կլինի, որ ամեն մարդ, որ այն մարգարեին, չլսի, ժողովրդի միջից պիտի ջնջվի»: Նա նաև ասում է, որ բոլոր մարգարեները Սամվելից սկսած «այս օրերը պատմեցին» (Գործք 3:22-24): Այս վերջին երկու օրերը դանդաղ, բայց հաստատուն կերպով հասնում են իրենց ավարտին: Ովսե մարգարեն նույնպես հիշատակել է այս վերջին օրերը՝ Իսրայելի ցրվելու հետ կապված. «Եկեք ու ետ դառնանք Տիրոջ մոտ, Որ Նա պատառեց և Նա էլ կբժշկի մեզ. Նա զարկեց, Նա էլ կպատի մեզ: Նա մեզ կկենդանացնի երկու օրից հետո, Երրորդ օրը Նա մեզ կկանգնեցնի, Եվ մենք կապրենք Նրա առաջ»(Ովսե 6:1,2): Հիշատակված երկու օրերը ներկայացնում են երկու հազար տարիները, որոնց ընթացքում Իսրայելը ցրվեց, և այդ օրերի վերջում է նա հավաքվելու, ինչպես այդ մասին վկայում են բազմաթիվ սուրբգրային հատվածներ և ինչպես մենք տեսնում ենք մեր սերնդում: Երբ ասվում է, որ երկու օրից հավաքվելու են, չի նշանակում, որ նրանք արդեն կյանք են ստացել Աստծուց, որովհետև կյանքը նրանց կտրվի միայն այն ժամանակ, երբ նրանք կճանաչեն իրենց Մեսիային: Միայն Նրա մեջ է հավիտենական կյանքը բոլոր մարդկանց համար, որովհետև միայն Հիսուս Քրիստոսով Աստված անձամբ հայտնվեց մեզ՝ մարդկությանը փրկություն բերելու համար: Իսրայելի վերաբերյալ ասվում է. «Երրորդ օրը Նա մեզ կկանգնեցնիգ» (Ովսե 6:2): Դա լինելու է մեր ժամանակից հետո. երբ Իսրայելի համար սկսվի շնորհքի ժամանակը, որը համընկնում է Տիրոջ օրվա հետ, նրանք այդ ժամանակ կյանք կստանան: «Որովհետև եթե նրանց մերժումն աշխարհին հաշտություն է, ապա նրանց ընդունելությունն ի՞նչ է, եթե ոչ մեռելներից կենդանացում» (Հռոմ.11:15): Մինչ այդ, չնայած նրանց հավաքվելուն և ազգի հարությանը, Մովսեսի քողը մնում է նրանց վրա: Այսպես է Պողոսն ասում 2Կորնթ.3:15 համարում. «Այլ մինչև այսօր, երբ Մովսեսի գիրքն են կարդում, նրանց սրտերի վրա մի քող է ընկած: Բայց երբ դեպի Տերը դառնան, այդ քողը կվերցվի»: Աստվածային փրկության ծրագիրը ընթանում է ճիշտ այնպես, ինչպես Աստված որոշել էր հավիտենության մեջ: Մենք իրոք գտնվում ենք վերջին ժամանակների աստվածաշնչյան մարգարեությունների իրականացման և իրագործման մեջտեղում: Ցանկացած պահի հնարավոր է, որ շնորհքի ժամանակը հեթանոսների համար ավարտվի, Հարսը հասնի կատարելության և հափշտակվի, Աստված նոր հոգևոր սկիզբ տա Իսրայելին, հակաքրիստոսի հետ ուխտը հաստատվի և տաճարը վերակառուցվի: Թե ինչքան են հրեաները սպասում խոստումների իրագործմանը, երևում է հետևյալ փաստից. Իսրայելի կրոնական գործերի նախարարի և գերագույն ռաբբիության հովանավորությամբ տաճարի համար օգտագործվող 93 պարագաները արդեն պատրաստված են: Դրանք կարելի է տեսնել Երուսաղեմում, Միսգավ Լադաշ փողոց 24-ում: Պաշտամունքի հաջորդ պարագան, որը պատրաստվելու է, աշտանակն է, որն ունենալու 1,80 մետր բարձրություն, ըստ Ելից 25:31-40 համարների, որը պատրաստվելու է 43 կգ կշռող մեկ ոսկու ձուլակտորից: Ուխտի տապանակի պատրաստումը նախատեսված չէ, որովհետև Սուրբ Գրքին քաջատեղյակ հրեաները հավատում են, որ ի տարբերություն տաճարի մյուս պարագաների, որոնք ռազմաավար են դարձել, Ուխտի տապանակը անվնաս մնացել է տաճարի ավերակներից մեկում: Այդ հավատացյալ հրեաները բացահայտ ասում են, թե ինչ իրադարձություններ են ակնկալում մոտ ապագայում: Նրանք համոզված են, որ 1948 թվականի մայիսին Իսրայել պետության ծնունդով և հիմնադրումով Աստված նորից Իր ժողովրդին դրել է հոբելյան տարու սկզբնական ռիթմի մեջ: Նրանք հավատում են, որ 49 տարի հետո նորից կհռչակվի հոբելյան տարին, ինչպես անցյալ ժամանակներում հաստատված էր Իսրայելի համար Մովսեսի միջոցով (Ղևտ. 25:8-13): Ըստ նրանց հաշվարկի դա կարող էր լինել 1998 թվականին: Մենք չենք կարող և չպետք է գալիք իրադարձությունների համար ժամանակ սահմանենք, բայց պետք է գիտակցենք, որ դրանց իրագործումը մոտ է: Իսրայելի վերադարձը խոստացված երկիր անխուսափելիորեն իր հետ պետք է բերի մյուս բաները, որոնք խոստացված են իրեն: Եկեղեցու համար Իսրայելում կատարված բոլոր դեպքերը պետք է տագնապի ազդանշան լինեն: Մինչև Աստված կսկսի փրկության ծրագիրը Իսրայելի համար, փրկագնման ծրագիրը հեթանոսներից եղող Եկեղեցու համար պետք է ավարտված լինի: Բոլոր կանխասված բաները շոշափելի կերպով մոտեցել են, և ավելի է մոտեցել այն օրը, երբ երկնային Փեսան գալու է տանելու Իր երկրային Հարսին այն բնակարանը, որը Նա պատրաստել է նրա համար: Քանի որ հավատում ենք բոլոր այդ բաներին, տեսնում և հասկանում ենք դրանք, կարող ենք բարձրացնել մեր գլուխները: Մենք չենք ենթադրում, այլ աստվածաշնչյան մարգարեական իրադարձություններից ելնելով գիտենք, որ մեր Տիրոջ վերադարձը հիմա շատ մոտ է, և դրա հետ մեկտեղ Հարս-Եկեղեցուն պատկանողների մարմինների փրկագնումը և հափշտակությունը իսկապես մեր առջևում են: Անկասկած, ոչ ոք չգիտի ո՛չ օրը, ո՛չ ժամը, և անհրաժեշտ էլ չէ այդ իմանալը: Այլ պետք է մեր անձերի փրկությունը գործենք ահով և դողով (Փիլիպ.2:12) և զգաստ մնանք ամեն ինչում. այսինքն՝ պետք է շարունակենք ապրել և ծրագրեր կազմել այնպես, կարծես մի ամբողջ կյանք կա մեր առջևում: Նա, ով ուզում է տուն կառուցել, թող կառուցի, ով ուզում է կատարելագործվել իր մասնագիտության մեջ, թող անի այդ: Ով ուզում է ամուսնանալ, թող ամուսնանա և այսպես շարունակ: Ինչ էլ լինեն մեր երկրային ծրագրերը, կատարենք դրանք, բայց ամեն ժամանակ պետք է արթուն լինենք, որ պատրաստ լինենք և Աստծո կամքի մեջ գտնվենք: Այն վիճակը, որում գտնվում են Աստծո զավակներից յուրաքանչյուրը և եկեղեցիները, այդպես չի մնա մինչև վերջ: Աստված դեռ մեծ բաներ է կատարելու մեր ժամանակներում: Նա խոստացել է մեկ անգամ էլ ցնցել երկինքն ու երկիրը (Եբր.12:26-28): Աստված խոստացել է առաջին ու վերջին անձրևը (Հովել 2:23) և կտա այն հունձի ժամանակ (Հակոբ 5:7): Ինչպես սկզբում է եղել, այնպես էլ շնորհքի ժամանակի վերջում Աստծո Հոգին հեղեղի պես կթափվի չորության վրա (Ես.44:3): Մենք կարող ենք ակնկալել Սուրբ Հոգու կարճ, բայց զորավոր գործողություն, որն ուղղակիորեն կտանի հարությանը, մեր մարմինների վերափոխմանը և հափշտակությանը: Այս ժամանակաշրջանի վերջում Հարս-Եկեղեցու մեջ զորավոր աշխուժացում և արթնություն կլինի: Այս կարճ ժամանակահատվածում արտասովոր բաներ կկատարվեն, որոնք կզարմացնեն բոլորին և կհաստատեն հավատքի մեջ: Հետո ճնշում կգործադրվի ճշմարիտ հավատացյալների վրա, և նրանց մեջ, ովքեր պատրաստ կլինեն, կլսվի այս աղաղակը. «Եկ շուտով, Տեր Հիսուս»: Ամենավերջում Հոգին ու Հարսը կասեն. «Ե՛կ»: Կանչը, որ լսվելու է վերջում սա է. «Ամեն, ե՛կ, Տեր Հիսուս»: