Աստված՝ Էլոհիմ, Տեր՝ Յահվե Արժեքավոր համեմատություններ
Եբրայերեն ՙԷլոհիմ՚ բառը, որն Աստվածաշնչում գտնում ենք 3526 անգամ, Ծննդոց գրքի առաջին գլխի առաջին համարից սկսած, որը մեր Աստվածաշնչերում թարգմանված է ՙԱստված՚, ՙՍեպտուագինտա՚ թարգմանության մեջ թարգմանված է
ՙԹեոս՚, իսկ ՙՅահվե՚ բառը, որը մեր Աստվածաշնչերում հանդիպում է
4024 անգամ Ծննդոց 2:4 համարից սկսած, թարգմանվում է
ՙԿիրիոս՚ բառով և նշանակում է Տեր: ՙԷլոհիմ-Յահվե՚՝ ՙՏեր Աստված՚ բաղադրյալ Անունը Աստվածաշնչում հանդիպում է 6356 անգամ: Միշտ պարզ է եղել և հիմա էլ պարզ է
ցանկացած հրեայի համար, որ
երբ կարդում են ՙԷլոհիմ՚ բառը, խոսքը միակ Աստծո՝ երկնքի և
երկրի Արարչի մասին է:
Նա
Ինքը Հին Կտակարանում ներկայացավ որպես Մեկ Աստված, ՙԵՍ ԵՄ ՈՐ
ԵՄ՚: Նա, որ է:
Նա՝ Հավիտենականը, մի
քանի անձերով չի ներկայանում, այլ բացահայտվում է
տարբեր հայտնություններով (թեոֆանիաներով), որպես Արարիչ, Պահապան, Փրկիչ, Թագավոր, Դատավոր և այլն: Սրանք անուններ չեն, այլ Աստծուն վերագրվող անձնական հատկություններ: Աստված չի կոչվում ՙԱրարիչ՚, Նա Արարիչ է,
չի
կոչվում ՙԹագավոր՚, Նա
Թագավոր է, չի կոչվում ՙԴատավոր՚, Նա Դատավոր է,
չի
կոչվում ՙՓրկիչ՚, Նա Փրկիչ է, և այլն: Մինչդեռ Նա
միշտ նույնն է: Միայն մի քանի օրինակ. Ծննդ.14:18 համարում Նա հայտնվեց որպես ՙԷլ Էլյոն՚՝ ՙԲարձրյալ Աստված՚: ՙՕրհնյալ լինի Աբրամը երկնքի և
երկրի Արարիչ Բարձրյալ (Էլ Էլյոն) Աստծուց՚: Ծննդ. 17:1 համարում Նա
հայտնվեց Աբրահամին որպես ՙԷլ Շադայ՚՝ ՙԱմենակարող Աստված՚. ՙԵս եմ
ամենակալ Աստվածը (Էլ Շադայ). Իմ
առաջ քայլիր ու կատարյալ եղիր՚: Ծննդոց
21:33-ում գրված է ՙԷլ Օլամ՚՝
ՙՀավիտենության Աստված՚. ՙԱբրահամը... Տիրոջ՝ հավիտենական Աստծո (Էլ Օլամ) անունը կանչեց՚: Եսայի 9:5,6 համարներում կարդում ենք Որդու ծննդյան խոստումը. ՙ...Նրա անունը կկոչվի Սքանչելի, Խորհրդական, Հզոր Աստված (Էլ Գիբբոր), Հավիտենականության Հայր, Խաղաղության Իշխան՚: Բոլոր եբրայերեն բառերը, որոնք սկսվում կամ վերջանում են
ՙԷլ՚-ով, վկայում են
Աստծո մասին: Նույն կերպ, բոլոր բառերը, որոնք սկսվում կամ վերջանում են ՙՅահ՚-ով
կապ ունեն Յահվեի՝ Տիրոջ հետ: Դա շատ կարևոր է և
բացառում է ամեն տեսակ մեկնություն: Այսպես, օրինակ ՙԷմմանու-Էլ՚
նշանակում է ՙԱստված մեզ հետ՚: «Իսրայ-Էլ»՝ Աստծո հետ մենամարտող: ՙԲեթ-Էլ՚՝
Աստծո տուն: ՙԴանի-Էլ՚ նշանակում է
ՙԱստված Դատավոր է՚: Էլի-ՅԱՀ (Հայ.՝ Եղիա)՝ ՙԱստված Յահվեն է՚:
ՙԵսա-ՅԱՀ՚
նշանակում է ՙՅահվեն փրկություն է՚:
ՙՀալլելու-ՅԱՀ՚
նշանակում է ՙՕրհնեցեք Տիրոջը՚ և այլն: Ուխտի սուրբ Անունը՝ ՙՅահվեն՚, ինչպես գրված է եբրայերեն բնագրում, առաձնահատուկ կարևորություն ունի: Ինչպես արդեն նշեցինք, ՙԷլոհիմ՚ թարգմանվում է ՙԹեոս՚, իսկ ՙՅահվե՚ թարգմանվում է
ՙԿիրիոս՚: Դա կատարելապես չի
համապատասխանում սկզբնական նշանակությանը: Կիրիոսը գերիշխան է,
կարող է լինել երկրի վրա թագավոր կամ ղեկավար, բայց չի արտահայտում Աստծո անվան հայտնությունը, ինչպես այդ մասին վկայված է Ելից 6:2-3 համարներում. ՙԵվ Աստված (Էլոհիմ) խոսեց Մովսեսի հետ և
ասաց նրան. ՙԵս եմ Եհովան: Ես երևացի Աբրահամին, Իսահակին և Հակոբին Ամենակարող Աստծո անունով, բայց իմ Եհովա (Էլոհիմ Եհովա) անունով նրանց չհայտնվեցի՚: ՙJHWH՚ անունը, որը հայտնի է
որպես քառագիր, Հին կտակարանում Տեր Աստծո Ուխտի սուրբ բացահայտված Անունն է Պետք է ուխտ կնքվեր Իսրայելի հետ, դրա համար Տեր Աստվածը բացահայտեց Իր
Ուխտի Անունը՝ ՙYHWH՚, ՙՅահվե՚ Իր
մարգարե Մովսեսին և
Իր
Ուխտի ժողովրդին: Օրենքում (Ելից 20) Ամենակարողն ասում է. ՙՔո Տեր (Յահվե) Աստծո անունը դատարկ տեղը չհիշատակես, որովհետև Տերն (Յահվե) Իր
անունը դատարկ տեղը հիշատակողին անպատիժ չի թողնի՚: Այդ Անունն այնքան սուրբ էր Աստծո համար, որ Նա
ուզում էր վստահ լինել, որ Իր ժողովուրդը՝ Իսրայելը, կճանաչի այդ Անվան սրբությունը: Օրինակ, Տեր Աստծո անունը չպետք է
ասվեր, երբ տանից հանում էին մեռած մարդու (Ամովս 6:9,10): ՙԼռիր, որովհետև Տիրոջ անունը հիշել չկա՚: Որովհետև Աստված մեռելների Աստվածը չէ, այլ ողջերի (Մատթ. 22:32): Բայց Աստվածաշնչում Ամովսի մարգարեության այս հատվածը սխալ է
հասկացվել և սխալ է մեկնաբանվել, այնպես որ ՙՅահվե՚ Ուխտի անունը՝ Տեր Աստծո Անունը մինչև հիմա ուղղափառ հրեաները չեն արտաբերում, այլ փոխարինել են
ՙԱդոնայ՚ անունով: Եբրայերեն ՙԱդոն՚ բառը նշանակում է
ՙթագավոր՚, ՙգերիշխան՚, նաև ՙտեր՚: Սառան Աբրահամին կոչում էր ՙԱդոն՚ (Ծննդոց 18:12, 1 Պետրոս 3:6): Մինչդեռ Էլոհիմ Յահվեն՝ Տեր Աստվածը, ոչ միայն Թագավոր է, Նա Հավիտենականն է, ՙԵս եմ Որ ԵՄ՚-ն է, ՙԻնքն Իրենով գոյություն ունեցողն՚ է (Ելից 3:14, Ելից 34:5,6 և
այլ համարներ): ՙՅահվե՚ Անունը Ուխտի բացահայտված Անունն է և Աստծո փրկագնման Անունը Հին Կտակարանում: Հետևյալ յոթ անվանումներում պարունակվում է
Աստծո փրկության ողջ ծրագիրը. ՙՅահվե-Յիրե՚ նշանակում է ՙՏերը կհոգա՚ (Ծննդոց 22:1- 14), ՙՅահվե-Ռաֆա՚ նշանակում է ՙՏերը բժշկում է՚
(Ելից 15:26), ՙՅահվե-Նիսի՚՝ ՙՏերը՝ իմ դրոշը՚ (Ելից 17:15), ՙՅահվե-Շալոմ՚՝ ՙՏերը՝ իմ խաղաղությունը (Դատավորաց 6:24), ՙՅահվե- Ցիդկենու՚՝ ՙՏերը՝ մեր Արդարությունը՚ (Երեմիա 23:6), ՙՅահվե- Շամահ՚՝ ՙՏերն այստեղ է՚ (Եզեկիել 48:35), ՙՅահվե- Սաբաովթ՚՝ ՙԶորաց Տերը՚ (1 Թագավորաց
1:3): Էլոհիմը՝ Աստված, ով Իր բնույթով Հոգի է (Հովհ. 4:24), որին ոչ
ոք
չի
տեսել (Հովհ. 1:18, 1 Հովհ. 4:12), հավիտենության մեջ թաքնված էր Հոգու, լույսի և կյանքի լեցունության մեջ (1 Տիմ. 1:17): Ժամանակի սկզբում Նա հայտնվեց որպես Յահվե՝ Տեր, տեսանելի կերպարանքով: Նա Իր ամենակարող Խոսքով գոյության կանչեց այն ամենը, ինչ կա բնական և
գերբնական արարչության մեջ և շրջեց դրախտում: Առաջին ՙհավատո հանգանակը, որը մեզ փոխանցել է
Սուրբ Գրքի միջոցով, այսինքն՝ ՙՇմահ Իսրայելը՚, դուրս է եկել հենց Տեր Աստծո բերանից: Տերն ասաց հրամայական ձայնով. ՙԼսի՜ր, ո՜վ Իսրայել, մեր Եհովա Աստվածը՝ Եհովան մեկ է՚
(2 Օրին.6:4): Մարկ. 12:29 համարում այդ խոսքերը հաստատում է մեր Տերն ու
Փրկիչը. ՙԼսի՜ր, Իսրայել, մեր Տեր Աստվածը մեկ Տեր է՚: Բնագրում այդ հանգանակն այսպես է հնչում՝ ՙՅահվե Էլոհիմ Յահվե Էխադ՚՝ Յահվեն՝ Տերը մեր Աստվածն է, Յահվեն՝ Տերը, մեկ է: Դա
վկայում է միակ ճշմարիտ Աստծո հանդեպ ճշմարիտ հավատքի մասին: Եթե նույնիսկ Տերը հայտնվում է
տարբեր ձևերով՝ որպես Արարիչ, Փրկիչ, Թագավոր, Դատավոր և այլն, Նա միակ Տերն է, և
չկա մեկ ուրիշը Նրանից բացի: ՙԵս եմ Տերը և ուրիշը չկա. Ինձանից բացի Աստված չկա...՚:
(Եսայի 45:5): ՙԵս եմ Եհովան՝ քո Աստվածը … բացի Ինձանից ուրիշ աստվածներ չունենաս՚: (Ելից 20:2,3):