Պապերի անհիմն հավակնությունները
Քանի որ կաթոլիկ եկեղեցին, ինչպես դա արդեն ապացուցվեց, ծագել է միայն 1600, այլ ոչ թե 2000 տարի առաջ, ապա ոչ մի զարմանալի բան չկա նրանում, որ վարդապետության և պրակտիկայի մեջ ոչ մի դրույթ չի համապատասխանում սկզբնական եկեղեցուն: Չնայած վարդապետական հասկացությունները, այնպես, ինչպես «մկրտություն, ընթրիք, ապաշխարություն» պահպանվել են, սակայն նրանք նշանակում են բոլորովին այլ բան, իսկ գործնականում կատարվում են միանգամայն այլ կերպ, քան սկզբնական քրիստոնեությունում: Սուրբ Գրքում ոչ մի տեղ խոսք չկա որևէ պապի մասին, նույնպես չի հիշատակվում ո՛չ «Պետրոսի ժառանգորդի», ո՛չ «Քրիստոսի փոխանորդի», ո՛չ եպիսկոպոսների առաքելական իրավահաջորդության` «առաքելական սուկցեսսիայի» մասին: Աստվածաշնչի որոշակի տեղերին տրվում էր առավել ուժ և նշանակություն, որպեսզի արդարացվեն անհիմն հավակնությունները. մանավանդ Մատթ. 16:18–ում Հիսուսի խոսքերին. «Դու ես Պետրոս (petros), և այդ վեմի (petra) վրա կշինեմ Իմ Եկեղեցին, և դժոխքի դռները չեն հաղթի նրան»: Տերը չասաց Պետրոսին «...քո վրա Ես կստեղծեմ Իմ Եկեղեցին», այլ «...այդ վեմի վրա...»:
«Petros» բառը նշանակում է քար, իսկ Եկեղեցին պետք է կառուցված լինի վեմի վրա` «petra»: Ով որ հանձն առնի այդ աշխատանքը, կարող է Հին և Նոր Կտակարանների հունարեն տեքստում կարդալ այն տեղերը, որտեղ խոսվում է վեմի (petra) մասին: Ուղղակի անհեթեթություն է ենթադրել, որ երկնքի Տերը իբր հիմնել է Իր Եկեղեցին մարդու վրա, թեկուզ և նա լիներ մեծագույն մարգարե և առաքյալ: Պետրոսը քար էր, որը կարելի է տեղաշարժել (petros), այլ ոչ թե անսասան վեմ (petra): Արդեն հինգ համար ներքև Տերը դիմում է նրան հետևյալ խոսքերով. «յետս գնա, սատանա, դու գայթակղություն ես ինձ, որովհետև դու միտք չես անում Աստծո, այլ մարդկանց բաները» (Մատթ.
16:23): Հենց այն ժամանակ էր Պետրոսը հայտնություն ստացել, թե Ով է Քրիստոսը, և այդ Հիսուս Քրիստոսի Հայտնության վրա էր հիմնվել եկեղեցին: Պետք է կարդալ 17–րդ համարը 18–ից առաջ. «Եվ Հիսուսը պատասխան տվեց և ասեց նրան. Երանի քեզ, Սիմոն` Հովնանի որդի, որովհետև մարմինը և արյունը չհայտնեց քեզ, բայց իմ Հայրը, որ երկնքումն է»: Ենթատեքստից պարզ երևում է, որ Պետրոսը երկնքից հայտնություն է ստացել Հիսուս Քրիստոսի մասին, որը նա արտահայտել էր 16–րդ համարում. «Սիմոն Պետրոսը պատասխան տվեց և ասեց. Դու ես Քրիստոսը` կենդանի Աստծո Որդին»: Տերը հարցնում էր. «Իսկ դուք ո՞վ եք ասում ինձ համար, թե լինիմ»: Դրա պատասխանը աստվածային հայտնությունն էր, և այդ Հիսուս Քրիստոսի Հայտնության վրա հիմնված է Եկեղեցին: Նույնպես և 19 համարը. «Եվ ես կտամ քեզ երկնքի արքայության բանալիները...» օգտագործվում էր ի շահ իրենց: Խոսքը Երկնքի Արքայության բանալիների մասին է: Հովհաննես Մկրտիչը քարոզում էր. «Ապաշխարեցեք, որ մոտեցել է երկնքի թագավորությունը» (Մատթ. 3:2): Մեր Տիրոջ մասին կարդում ենք. «Այն ժամանակից Հիսուսն սկսեց քարոզել և ասել. Ապաշխարեցեք, որովհետև մոտեցել է երկնքի թագավորությունը» (Մատթ. 4:17): Ղուկ. 16:16–ում ցույց է տրված այդ երկու տեքստերի կապը. «Օրենքը և մարգարեները մինչև Հովհաննեսն են, նրանից հետո Աստծո արքայությունն է ավետարանվում...»: Պենտեկոստեի օրը Աստծու Արքայություն մտան առաջին մարդիկ, և նրանք ավելի գերադասելի էին, քան Հովհաննես Մկրտիչը, որը ազդարարեց այն. «Ճշմարիտ ասում եմ ձեզ կանանց ծնածների մեջ չէ վեր կացել Հովհաննես Մկրտչից մի մեծը, բայց երկնքի արքայության միջի փոքրը նրանից մեծ է: Բայց Հովհաննես Մկրտչի օրերիցը մինչև հիմա երկնքի արքայությունն ուժով է առնվում, և ուժովները հափշտակում են նրան» (Մատթ. 11:11–12): Պետրոսը` աստվածային լիազորություններով օժտված, ճիշտ ձևով կիրառեց Երկնքի Արքայության բանալին: Նա ամենասկզբից նորկտակարանյան Եկեղեցուն պատվերներ տվեց, որոնք ուժի մեջ են մնում ընդմիշտ: Բանալու խորհրդանիշը հասկանալը շատ պարզ է: Ով ունի տան բանալին, նա կարող է մտնել, ով ունի ավտոմոքենայի բանալին, նա կարող է վարել այն: Ում որ պատկանում է Երկնքի Արքայության բանալին, նա մուտք ունի Աստծու Արքայություն, բաց է անում բաներ, որոնք մինչ այդ փակ էին, և բաց է անում այն, ինչ թաքնված էր: Աստվածային կոչման և ծառայության անցնելու զորությամբ այն ժամանակվա նորկտակարանյան Եկեղեցու համար ամեն ինչ անքակտելի ձևով սահմանված էր և չէր կարող փոփոխության ենթարկվել: Այն ժամանակների հոգևոր առաջնորդներին Տերը խիստ նախատեց. «Վայ ձեզ, օրինականներիդ, որ գիտության բանալիքը վեր եք առել. դուք չեք մտել և մտնողներին էլ արգելել եք» (Ղուկ.
11:52): Միգուցե այսօ՞ր էլ մենք նման իրավիճակի ենք հանդիպում: Ճիշտ այդպես էլ բոլորովին անհասկանալի և սխալ է կիրառված այն, ինչ ասել էր Հիսուսը այդ առիթով Պետրոսին. «...և այն որ կապես երկրի վրա կապված կլինի երկնքումը, և այն որ երկրի վրա արձակես, արձակված կլինի երկնքումը» (Մատթ. 16:19): Այն ամենը, ինչ Պետրոս առաքյալը Եկեղեցին հիմնելուց հայտարարեց օրինական ուժ ունեցող. այն է` ապաշխարություն, մկրտություն, Սուրբ Հոգու մկրտություն, տեղի էր ունեցել Սուրբ Հոգու առաջնորդությամբ: Դրա համար այդ ամենը ուժ ունի երկնքի վրա այնպես, ինչպես և երկրի վրա: Դրանում է թերևս բանալու նշանակությունը: Եվ այդ աստվածային լիազորությունը սահմանափակված չէր միայն Պետրոսով, որը նորկտակարանյան Եկեղեցու ծննդյան ժամին ազդարարեց հիմնադիր որոշումները, այլև տարածվում է ամբողջ Եկեղեցու վրա: Դա միանշանակ հետևում է Մատթ. 18:18–ից, որտեղ այդ խոսքերը գրված են հոգնակի թվով. «Ճշմարիտ ասում եմ ձեզ, ինչ որ երկրի վրա կապեք, երկնքումն էլ կապված կլինի, և ինչ որ երկրի վրա արձակեք երկնքումն էլ արձակված կլինի» (Մատթ.
18:18): Այսպիսով` մենք տեսնում ենք, որ նույն արտոնությունները, ինչ որ ստացել էր Եկեղեցու առաջին ժամվա այրը ուսմունքի պարտադիր դրույթների հաստատման համար, փոխանցվել էին և բուն Եկեղեցուն, քանզի և իրեն էլ սահմանված էր ազդարարել ուսմունքի այդ նույն հիմունքները: Ինչպես երևում է ենթատեքստից, այդ արտոնությունները ուժ ունեն նույնպես և առանձին հավատացյալի վերաբերյալ: Այն դեպքում, երբ հավատացյալը չի ենթարկվում Եկեղեցու որոշմանը, որը ընդունվել է Խոսքին համապատասխան, նա դասվում է անհավատների շարքին: Այսպիսով` այդ աստվածային արտոնությունը կապված չէ մեկ մարդու հետ, այլ հաղորդված է ամբողջ Եկեղեցուն: Սակայն այն չի կարող ազատ կիրառվել, այլ միայն Աստծու Խոսքին համաձայն: Այդ դեպքում է կատարվում հաջորդ համարում գրվածը. «Դարձյալ ասում եմ ձեզ` եթե ձեզանից երկուսը երկրի վրա միաբանվեն, ամեն բանի համար որ խնդրեն, կլինի նրանց իմ Հորիցն, որ երկնքումն է» (Մատթ.
18:19): Նույնպես և Հովհ. 20:21, 22–ի վերաբերյալ պետք է պարզաբանող խոսք գրել: Այնտեղ Տերը ասում է առաքյալներին. «Խաղաղություն ձեզ, ինչպես իմ Հայրն ինձ ուղարկեց, ես էլ ձեզ եմ ուղարկում: Եվ սա ասելով փչեց նրանց վրա և ասեց. Առեք Սուրբ Հոգին: Որոնց մեղքը որ թողեք, թողված կլինի նրանց, որոնցը որ պահեք, պահված կլինի»: Գրքի այդ հատվածը նույնպես հասկացվել է բոլորովին խեղաթյուրված և բացատրված է կաթոլիկ եկեղեցու կողմից ամենևին ոչ աստվածաշնչյան իմաստով: Ոչ մի մարդու իրավունք տրված չէ որևէ բան անել մեղքերի թողության համար, այլ դրանք ներվում են մեզ Աստծուց: Քարոզչության ժամանակ մարդիկ, Հիսուսին հավատալով, Նրա փրկության գործի համար կատարածի զորությամբ, ստանում են համոզմունք, որ Աստված ներել է իրենց: Հասկանալի է, որ ոչ մի մարդ չի կարող ներել ինքն իր մեղքերը, կամ մեկ ուրիշինը, առավել ևս, որ Սուրբ Գիրքը պարզ ասում է. «Եվ նրա անունովը ապաշխարություն և մեղքերի թողություն քարոզվի բոլոր ազգերի մեջ...»
(Ղուկ.
24:47): «Եվ ձեզ, որ մի ժամանակ մեռած էիք մեղքերումը և ձեր մարմնի անթլփատությունումը, (Աստված) իր հետ կենդանացրեց (շնորհքով)` բոլոր մեղքերը ձեզ շնորհելով» (Կող. 2:13): Ի՞նչ է իրականում նշանակում «Որոնց մեղքը որ թողեք, թողված կլինի նրանց» արտահայտությունը: Ո՞ւմ էր այն ուղղված և ի՞նչ ենթատեքստում էր ասված: Մեր Տիրոջ հարությունից հետո այդ խոսքը, անկասկած, ուղղված էր առաքյալներին և կապված էր հենց նրանց առաքելության հետ: Այստեղ խոսքն այն մեղքերի մասին է, որոնք կատարում են Ավետարանի լիազորված լրատուի նկատմամբ: Երբ մեր Տերը կատարում էր Իր ծառայությունը, շատերն էին մեղանչում Նրա առջև նրանով, որ անվանում էին Նրան Բեհեղզեբուղ և նման բաներ: Իսկ Նա ասում էր. «Ամեն մեղք և հայհոյանք կթողվի մարդկանց, բայց Հոգու դեմ հայհոյանքը չի թողվի մարդկանց: Եվ ով որ մարդի Որդու դեմ բան ասի, կթողվի նրան, բայց ով որ Սուրբ Հոգու դեմ ասի, նրան չի թողվի ոչ այս աշխարհքում և ոչ գալու աշխարհքում» (Մատթ. 12:31–32): Այսպիսով` դա վերաբերում է այն այրերին, որոնք Պենտեկոստեի օրը Սուրբ Հոգու իջնելու ժամանակվանից ի վեր կատարում են արտոնյալ ծառայություն Աստծու կոչման զորությամբ: Եթե մեկը հայհոյում է Աստծու ուղարկած ծառային, նրան հետապնդում է և քարկոծում, ապա վերջինս կարող է ներել նրան այդ մեղքը: Ինքը Հիսուսը տվեց մեզ դրա օրինակը, երբ Նա ասում էր. «Հայր, թողիր դրանց, որովհետև չգիտեն, թե ինչ են անում» (Ղուկ. 23:34): Երբ քարկոծում էին Ստեփանոսին, նա աղոթք անելով կանչեց. «Տեր Հիսուս, ընդունիր իմ հոգին...Տեր, այդ մեղքը մի համարիր դրանց համար» (Գործք 7:58–60): Եթե որևէ մեկը մեղանչի Հոգու գործերի դեմ` Հոգու պարգևների դեմ, որոնք արտահայտվում են Աստծու լրատուի միջոցով, և նրանում հայհոյում է այդ գործողությունները, ապա այդ աններելի մեղքը մնում է նրա վրա: Նույնիսկ Աստծու մարդը կարող է ներել միայն նրան, ով մեղանչել է անձամբ իր առջև: Դա պարզ արտահայտված է «Հայր մեր»–ում. «Եվ թող մեզ մեր պարտքերը, ինչպես մենք էլ թողնում ենք մեր պարտականներին» (Մատթ. 6:12): «Եվ որ ժամանակ որ կանգնեք աղոթք անեք, ներեցեք, եթե մեկի դեմ բան ունենաք, որպեսզի ձեր Հայրն էլ, որ երկնքումն է, ձեր հանց անքը թողնի ձեզ» (Մարկ.
11:25): Այն դեպքում, երբ մեկը մեղանչել է մյուսի հանդեպ և կրկնել է այդ հանցանքը յոթանասուն անգամ յոթ անգամ, ապա այդ բոլոր մեղքերը հարկ է ներել միմյանց (Մատթ. 18:21–35): Այսպիսով, եթե մեկը չարախոսում է Աստծու ճշմարիտ ծառային, ապա դա կարող է ներվել: Բայց երբ Սուրբ Հոգին է գործում այդ մարդու միջոցով, և որևէ մեկը հայհոյում է այդ, ապա այն, ինչ կատարվում է Սուրբ Հոգու ազդեցության տակ, վերաբերում է ոչ թե այդ մարդուն, որին Աստված օգտագործում է իր գործի համար, այլ ուղղված է անմիջապես Սուրբ Հոգու դեմ: Այսպիսով` չարախոսող մարդը մեղավոր է Աստծու առջև, և նա մեղք է գործել Սուրբ Հոգու դեմ, որը չի կարող ներվել և մնում է նրա վրա: Դա «մեղք դեպի մահ» է, դեպի հավիտենական հեռացում Աստծուց: Մնացած դեպքերում ամեն մի մարդ, որպես մեղավոր, կանգնում է Աստծու առաջ և ստանում է մեղքերի թողություն Միակից, որը կարող է ներել. «...Նա ներում է քո բոլոր մեղքերը» (Սաղմ. 103:3): «Երանի նրանց, որոնց անօրինությունները թողվեցին, և որոնց մեղքերը ծածկվեցին» (Հռոմ. 4:7):
Հռոմեական կաթոլիկ եկեղեցու պրակտիկան, մեղմ ասած, ոչաստվածաշնչային է: Այնտեղ երանելի են սարքում ծնունդից մինչև մահ և ամբողջ կյանքի ընթացքում մեղքերի թողություն են տալիս: Իսկ մահվանից հետո մահացածի բարեկամներին հանդիսավոր բացահայտում են, իբրև թե մեռածը, ապահովված բոլոր խորհուրդներով, վերջին օծությունը ներառյալ, ընկել է քավարան: Հիմա այնտեղ նա պետք է մաքրվի մեղքերից, որոնք նրա կյանքի ընթացքում կրկին ու կրկին թողնում էին իրեն: Ինչպիսի զարմանք: Սակայն, և քավարանը, ինչպես և շատ ուրիշ ուսմունքներ և դոգմաներ, միայն հնարած բան է: Շվեյցարական ռեֆորմատոր Ցվինգլին այդ մասին ասել է. «Քանի որ քավարանը (հենց այդպես են աշխատում անվանել այն խաբուսիկ կրակե քավությունը) Աստծու Խոսքով ոչ մի տեղ չի կարող ապացուցվել, այդ ինչպե՞ս է ստացվում, որ մենք այնքան հիմար ենք, որ ընդունում ենք այդպիսի ստոր և կասկածելի հավատալիք: Չէ՞ որ մենք տեսնում ենք, որ նույն այն անձինք, որոնք պաշտպանում են քավող կրակը, սովորեցնում են, թե ինչպես է պետք այն մարել, միաժամանակ իրենք իրենց առաջարկում են կրակմարիչի փոխարեն: Նրանք ասում են. դու պետք է փող տաս, քանի որ ավելի արագ է հաջողվում մարել կրակը, երբ նա, ով փող է վերցնում, առույգ կարդում է պատարագը, աղոթք է անում և սաղմոս երգում: Այդպես նրանք պատարագ են կարդում և միաժամանակ ձեռք են մեկնում փողի համար...»15: Կաթոլիկ (տիեզերական) եկեղեցու առաջանալուց ի վեր դոգմատիկների կողմից այնքան տարբեր գործեր են մտցվել` ուսուցանվել և հռչակվել, որոնք բացարձակապես ոչ մի ընդհանուր բան չունեն սկզբնական քրիստոնեության հետ: Առաջ հավատացյալները չգիտեին ոչ մոմեր, ոչ խունկ, ոչ սուրբ ջուր: Դա վերաբերում է և մեռածներին երանելի կամ սուրբ հռչակելուն և նրանց երկրպագությանը: Այն ժամանակ չկար ամենօրյա հաղորդություն, Աստվածամոր փառաբանություն, վանքեր և շատ ուրիշ բաներ: Իմ առջև դրած է տարբեր, դեռ հիշատակվող հռչակումների ցուցակը, ընդհուպ մինչև պապի անսխալականության հայտարարումը 1870 թվականին, որը արվել էր, չնայած խիստ հակադրումին, սեփական շարքերում (միայն Գերմանիայում 79 աստվածաբան դեմ էին, և միայն 25–ը` կողմ), և 1950 թվականին հրատարակած դոգման այն մասին, որ Մարիամը մարմնով և հոգով համբարձվել է երկինք: Այդ բոլոր գործերը զուրկ են փոքր–ինչ աստվածաշնչյան հիմքից, քանի որ գրած է. «Եվ ոչ ով վեր չելավ երկինքը, եթե ոչ երկնքից իջնողը` մարդի Որդին, նա որ երկնքումն է» (Հովհ.
3:13): Պիոս
XII–ի այդ հռչակումը պետք է վերագրել նեռի գործերին, քանի որ այն ուղղակի հակադրության մեջ է Քրիստոսի Խոսքի հետ: Մարիամը «Աստվածածին» էր հռչակվել միայն Եփեսոսի ժողովում, 431 թվականին: Դրանից հետո նրան սկսեցին շնորհել տարբեր տիտղոսներ, ինչպես «Տիրամայր», «Երկնքի թագուհի», «Միջնորդուհի», «Օգնականուհի», «Հովանավորուհի», «Ամեն ողորմության մայր», «Եկեղեցու մայր» և նույնիսկ «Օձին տրորող» և այլն: Այս անվանումներից շատերը տեղափոխվել էին Քրիստոսից Մարիամի վրա, և այդ պատճառով արդեն ինքնըստինքյան հակաքրիոստոնեական են: Նա է Թագավորը, Նա է Միջնորդը, Նա է Բարեխոսը, Նա ջախջախեց օձի գլուխը: Եթե այդ բոլորը Մարիամն էր, և ամեն ինչ նա էր արել, ապա ի՞նչ էր արել Քրիստոսը, և ո՞վ էր Նա: Ռեֆորմատոր Մարտին Լյութերը հաջող էր արտահայտել, թե ինչպես է պետք որակել ժողովների որոշումները և պապական ազդարարությունները: Նրա խոսքերը 1521 թվականի ապրիլի 18–ին Վորմսի ռեյխստագում մտել են պատմության մեջ. «Պատճառը, որի համար ես չեմ հավատում ո՛չ պապին, ո՛չ ժողովներին, այն է, որ նրանք բազմիցս մոլորվել և խառնվել են իրենց սեփական հակասություններում, ապա եթե ես հաղթահարված չլինեմ Գրքի վկայություններով և հստակ պատճառաբանումներով, այն ժամանակ ես կմնամ հաղթահարված իմ ներկայացրած Գրքի վկայակոչումներով և գերված` Աստծու Խոսքով: Ուրանալ ես չեմ կարող և չեմ ցանկանում, որովհետև խղճի դեմ դուրս գալը վստահելի չէ և փրկարար չէ: Աստված, օգնիր ինձ, ամեն»16: Պատմությունը հաստատում է, թե ինչ արատավոր էին պապերը. «Մինչև երեսնամյա պատերազմը եղել է 245 պապ, որոնց թվում` 24 հակապապ և, մի հորինվածքի համաձայն, որը երկար ժամանակ համարվում էր պատմական ճշմարտություն` մեկ «պապուհի»: 19 պապ լքել են Հռոմը, 35 կառավարել են` գտնվելով արտասահմանում, 8 պապ կառավարել են մեկ ամսից ոչ ավել` 40–ը` 1 տարի, 22–ը` մինչև 2 տարի, 54–ը` 5 տարուց ոչ ավելի, 57–ը` մինչև 10 տարի, 51–ը` մինչև 15, 18–ը` մինչև 20, և միայն 10 պապ կառավարել են 20 տարուց ավելի: 245 պապից 31–ը հայտարարվել են բռնատեր և հերետիկոս, միևնույն ժամանակ օրինական պապերից 64–ը մահացել են բռնի մահով, 18 պապ թունավորվել են, 4–ը` խեղդվել, մնացած 13–ը սպանվել են տարբեր եղանակներով»17: Հռոմը, ավելի ճիշտ կլինի ասել` Վատիկանը, համընդհանուր հեղինակություն յուրացրեց, որը, սակայն, ոչ մի կերպ օրինականացված չէ Խոսքով: Դա աշխարհիկ իշխանություն է բարեպաշտ հագուստով: Առասպելը, որ Պետրոսը եղել է Հռոմում, և իբր թե նույնիսկ 20 տարի ծառայություն է կրել որպես եպիսկոպոս, դա մի անհույս փորձ է արդարացնելու համար հորինված, սակայն եկեղեցու համար շատ կարևոր մի պնդում: Պատմաբանները հաղորդում են միայն Սիմոն Մոգի (Simon Magus) մասին, որը իր կախարդության հնարքներով մեծ տպավորություն էր թողնում հռոմեական սենատի վրա: Սակայն Պողոսի և նույնպես Պետրոսի միսիոներական ճանապարհորդությունները նկարագրված են այնպես հստակ, որ դրանցում ոչ մի կասկած լինել չի կարող: Եթե Պետրոսը նախաձեռնած լիներ ճանապարհորդություն դեպի Հռոմ, ապա դա կլիներ անսովոր մի գործ, նույնիսկ սենսացիա, և մենք դրա մասին հաղորդագրություն կգտնեինք: Գաղ. 2:9–ի համաձայն` Պետրոսը, Հակոբոսը և Հովհաննեսը, ձեռք սեղմելով պայմանավորվածություն կնքեցին Պողոսի և Բառնաբասի հետ, որ Պողոսն ու Բառնաբասը իրենց գործունեությունը ծավալելու են հեթանոսների մեջ, իսկ Պետրոսը, Հակոբոսը և Հովհաննեսը` հրեաների մեջ: Պողոսը, որը գրել է ուղերձը Հռոմի եկեղեցուն, վերջում քսանյոթ անձանց ողջունում է անվանական, բայց նրանց մեջ Պետրոսը չի հիշատակվում: Նույնպես և շատ ուղերձներում, որ նա գրել է եկեղեցիներին և առանձին մարդկանց, Պետրոսը ոչ մի անգամ հիշատակված չէ: Աստծու Խոսքը և կրոնական զարգացումը ճշգրիտ զննելուց հայտնաբերվում է, որ հռոմեական եկեղեցու մտցրած ոչ մի ուսմունք չի համապատասխանում Սուրբ Գրքին: Ինքնըստինքյան հասկանալի պապի հեղինակությունը բոլորովին հիմնավորված չէ: Եկեղեցու ամբողջ պատմության ընթացքում ոչ մի անգամ չի հիշատակվում, որ երբևիցե պապը ստացած լինի աստվածային կոչ: Ընդհակառակը, բոլորին հայտնի է, որ պապերն ընտրվում են կարդինալների փակ ժողովով` կոնկլավով: