Ամբողջ սրտով ողջունում եմ ձեզ մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի անունով Պետրոս առաքյալի ճշմարիտ դավանության խոսքերով, որոնք գրված են Մատթ.16:16 համարում և որոնք մեզ բոլորիս պետք է տրվեն հայտնությամբ. «Սիմոն Պետրոսը պատասխան տվեց ու ասաց. «Դու ես Քրիստոսը՝ կենդանի Աստծո Որդին»: Հիսուսը պատասխան տվեց և ասաց. «Երանի~ քեզ, Սիմոն, Հովնանի որդի, որովհետև մարմինն ու արյունը չհայտնեցին քեզ, այլ Իմ Հայրը, որ երկնքում» (Մատթ.16:15-17): Նախ հարցը ուղղվում է բոլորին. «Մարդիկ Իմ մասին ի՞նչ են ասում. Մարդու Որդին ո՞վ է»: Իրարից տարբեր պատասխաններ են լինում: Հետո Ուսուցիչը հարցն ուղղում է Իր աշակերտներին. «Իսկ դու՞ք Իմ մասին ինչ եք ասում, թե ով եմ»: Պատասխանը գալիս է անմիջապես, ներշնչումով. «Դու ես Քրիստոսը՝ կենդանի Աստծո Որդին»: Պետրոսի հավատքի դավանությունը չեկավ սինոդից կամ մարդկանց խոսքերից, այլ անմիջապես Աստծուց եկած հայտնությամբ: Հենց այստեղ Պետրոսը «երանելի» հռչակվեց: Խնդրում եմ, ուշադրություն դարձրեք, որ գրված չէ միայն. «Դու ես Աստծո Որդին», այլ՝ «Դու ես Քրիստոսը, կենդանի Աստծո Որդին»: Հիսուսը Աստծո Որդին է որպես Օծյալ, որպես Քրիստոս: Մինչև այսօր հավատքի դավանությունը, այսինքն՝ Նիկյան-Քաղկեդոնյան հավատո հանգանակը քրիստոնեական եկեղեցիներում ճանաչվում է որպես «առաքելական» հավատի դավանություն, բայց իրականում ոչ մի ընդհանուր բան չունի առաքյալների հետ: Դա լիովին անհնար է, որովհետև ձևակերպվել է միայն մի քանի հարյուր տարի հետո (325-ից մինչև 381 թվականները): Այդ ժամանակվանից Երրորդության վարդապետությունը և երրորդաբանական մկրտությունը դարձել են հիմնական սյուները Հռոմի եկեղեցու, որը ծնվել է Կոստանդինոսի ժամանակ հռոմեական կայսրությունում: Այնուամենայնիվ, այդ երկու սյուները չեն հանգչում Վեմի վրա, այլ ավազի: Դրա համար չենք կարող ասել՝ «առաքյալների և մարգարեների հիմքի վրա շինված», որովհետև այդ ուսմունքները չեն ճանաչվել առաքյալների կողմից: Ինչպես հաջորդ համարներում մեր Տերն ասում է Պետրոսին (պետրոս՝ փոքր քար), միայն Հիսուս Քրիստոսի հայտնությունն է Վեմը (Պետրա), որի վրա Նա կառուցել է Իր Եկեղեցին, և որին դժոխքի դռները չեն կարող հաղթել: Միայն նա, ով Աստծուց ստանում է նույն հայտնությունը, ունի հավատքի լիակատար և ճշմարիտ դավանությունը, որն Աստված Ինքը տվեց Պետրոսին, Նոր Ուխտի Եկեղեցու առաքյալներին սկզբից ի վեր: Հիսուս Քրիստոսի Եկեղեցին պարտավորվածություն ունի միայն Աստվածաշնչի հանդեպ և հավատում է միայն Սուրբ Գրքի ասածին, ինչպես գրված է, այսինքն՝ որ միակ հավիտենական և ճշմարիտ Աստվածը մեր փրկության համար բացահայտվեց որպես Հայր երկնքում, երկրի վրա՝ Միածին Որդու մեջ և Եկեղեցում՝ Սուրբ Հոգու միջոցով: Այստեղ չենք կարող ավելի մանրամասն խոսել այս թեմայի վերաբերյալ, այլ համառոտ կերպով կխոսենք Հիսուս Քրիստոսի՝ Աստծո Որդու ճշմարիտ դավանության մասին: Ռեֆորմացիայի օրերից ի վեր այն հարցը, թե ով է հակաքրիստոսը, կարևոր թեմա է դարձել քրիստոնեության ներսում: Ընդհանուր առմամբ այսօր կարծիք կա, որ հակաքրիստոսին պետք է փնտրել և գտնել քրիստոնեությունից դուրս, որովհետև հավակնում են, թե «ով Հիսուսին դավանում է որպես Աստծո Որդի, նա Աստծուց է»: Այս հայտարարությունը իրականում չի շոշափում ճշմարիտ դավանության միջուկը, և լիակատար չէ: Մենք պետք է ուշադիր և ճշգրիտ կերպով կարդանք, թե իրականում ինչ է գրված Սուրբ Գրքում և տեսնենք, թե եկեղեցական վարդապետները ինչ եզրակացություններ են արել գրվածից և ինչպիսի մեկնություններ են արել՝ այդ գրվածը դավանանք դարձնելու համար: Կեղծ դավանությունը կարող է նման լինել ճշմարիտ դավանությանը, ինչպես բանկային կեղծ թղթադրամը կարող է մեկ անձից փոխանցվել մյուսին և նա կարող է չնկատել, որ թղթադրամը կեղծ էր: 1Հովհ.4:1-4 համարներում գրված է այն հայտարարությունը, որն ընդհանրապես վկայակոչում են. «Սիրելինե’ր, ամեն հոգու մի’ հավատացեք, այլ փորձեք հոգիները, թե արդյոք Աստծու՞ց են, որովհետև շատ սուտ մարգարեներ են աշխարհ դուրս եկել: Դրանով Աստծո Հոգին ճանաչե’ք. ամեն հոգի, որ խոստովանում է Հիսուսը Քրիստոսն է՝ մարմնով եկած, Աստծուց է: Եվ ամեն հոգի, որ չի խոստովանում, որ Հիսուսը Քրիստոսն է՝ մարմնով եկած, Աստծուց չէ. դա նեռի հոգին է, որի մասին լսեցիք, թե գալիս է և հիմա արդեն աշխարհում է» (Դոկտոր Մենգեի գերմաներեն տարբերակի բառացի թարգմանությունը): Սուրբգրային այս հատվածից առաջ՝ 1Հովհ.2:22 համարում ասվում է. «Ո՞վ է ստախոսը, եթե ոչ նա, ով ուրանում է , թե Հիսուսը չէ Քրիստոսը: Նա նեռն է, որն ուրանում է Հորը և Որդուն»: Ուրեմն խոսքը Հիսուսի՝ Աստծո Օծյալի, Քրիստոսի, Աստծո Որդու դավանության մասին է, որը ներառում է ամեն բան: Ուշադիր կարդացողը կնկատի, որ խոսքը բերանով ձևական դավանության մասին չէ, այլ կարևորը այն հիմնական հայտնությունն է, թե իրականում ով է Քրիստոսը, Օծյալը, որովհետև հենց այդ հայտնության վրա է հիմնված Եկեղեցին. Փրկչի եբրայական Յահշուա Անունը իմանալը շատ է օգնում դա հասկանալու համար: Հրեշտակն ասաց Մարիամին. «Ահա կհղիանաս, որդի կծնես և նրա անունը Հիսուս (Յահշուա) կդնես» (Ղուկ.1:31): Յահշուա նշանակում է «Յահվեն փրկում է», ինչպես Էմմանուել նշանակում է «Աստված մեզ հետ»: Յահվեն Ուխտի Անունն է, որն Աստված բացահայտել է Հին Կտակարանում: ԱՅՍՊԵՍ Է ԱՍՈւՄ ՏԵՐԸ. «Ես երևացի Աբրահամին, Իսահակին և Հակոբին Ամենակարող Աստծո անունով, բայց իմ Եհովա անունով նրանց չհայտնվեցի» (Ելից 6:3): Նոր Կտակարանում գրված է. «Աստված մարմնով հայտնվեց­» (1 Տիմ.3:16): Յահվեն՝ Տերն Ինքը մեզ մոտ եկավ որպես Յահշուա: Հին Կտակարանի Յահվեն Նոր Կտակարանի Յահշուան է: Սա Տիրոջ Նոր Ուխտի Անունն է Նոր Կտակարանում, միակ Անունը, որում գտնվում է Աստծո լիակատար փրկությունը: Որպես Քրիստոս, Օծյալ՝ Նա հայտնվեց մարմնով և դարձավ մեր Փրկիչը: Այսպես է վկայում Սուրբ Գիրքը. «Այսօր ձեզ Դավթի քաղաքում մի Փրկիչ ծնվեց, որ է՝ Օծյալ Տերը» (Ղուկ.2:11): Ծննդոց 18-րդ գլխում Տերը մարդկային կերպարանքով հայտնվեց Իր ծառա Աբրահամին, կերավ և խմեց նրա հետ: Հովհ.8:58 համարում Տերն ասում է. «Ճշմարիտ, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, Աբրահամի լինելուց առաջ եմ ես» (Հովհ. 8:58): Աստծո Խոսքը նաև մեզ վկայում է. «­եվ ոչ ոք չի կարող Հիսուսին «Տեր» ասել, եթե ոչ՝ Սուրբ Հոգով» (1 Կորնթ.12:3): Նա, ում մենք ճանաչել ենք որպես Աստծո Որդի, Խոսքն (Բանը) Ինքն է, որը սկզբում Աստծո մոտ էր, Նա, ով խոսում էր, Լոգոսը, Որով և Որի համար ամեն բան ստեղծվեց: Թեև մարմնի մեջ բացահայտվեց որպես Աստծո Որդի, Նա մնում է Տերը, «ԵՍ ԵՄ»-ը, որ նույնն է երեկ, այսօր և հավիտյան: Տերը ծառա դարձավ, Նա մեզ նման դարձավ: Բանը մարմին դարձավ և մեր մեջ բնակվեց: Աստծո Որդու մեջ Աստծո բոլոր որդիներն ու դուստրերը փրկագնում և որդեգրություն են ստացել (Գաղատ.4:5, Եբր.2:10, 1Հովհ.20:17 և այլն): Նաև հակաքրիստոսը, սուտ մարգարեները, և նույնիսկ դևերը մակերեսային կերպով դավանում են որ Հիսուսը Աստծո Որդին է: Հիսուսի մասին դևերն ասացին. «Եվ աղաղակեցին ու ասացին. «Դու մեզ հետ ի՞նչ ունես, Հիսու՛ս, Աստծո Որդի, եկել ես այստեղ ժամանակից առաջ մեզ տանջելու՞» (Մատթ.8:29): Մարկոս ավետարանիչը պատմում է դիվահարի մասին. «Սակայն երբե հեռվից Հիսուսին տեսավ, վազեց, նրան երկրպագություն արեց ու բարձրաձայն աղաղակելով ասաց. «Ինձ հետ ի՞նչ ունես, Հիսուս, Բարձրյալ Աստծո Որդի: Աստծով եմ Քեզ երդվեցնում, ինձ մի տանջիր» (Մարկ.5:6,7): Նույնիսկ դիվահարը արտասանեց Հիսուսի Անունը: Ղուկաս ավետարանիչը նկարագրում է նույն իրադարձությունը, այնպես, որ ունենք երեք վկայություն. «Հիսուսին հենց տեսավ, աղաղակեց ու նրա առաջ ընկավ և բարձրաձայն ասաց. «Դու ինձ հետ ի՞նչ գործ ունես, Հիսուս, Բարձրյալ Աստծո Որդի» (Ղուկ.8:28): Ո՞ր աստվածաբանը կամ քարոզիչը կհավակնի, որ այս դիվահարները, այսինքն՝ դևերը, Աստծուց էին, որովհետև Հիսուսին դավանել են որպես Աստծո Որդի: Քրիստոնեության մեջ բոլորը Հիսուսին դավանում են որպես Աստծո Որդի, բայց բոլորովին տարբեր ձևերով: Այսպես, ոմանք հավատում են, որ Աստված, որպես Հայր, Որդի է ծնել հավիտենության մեջ: Մինչդեռ Սուրբ Գրքում այդպիսի Աստծո Որդի գոյություն չունի: Մյուսներն էլ կարծում են, որ Որդին Աստծո արարչագործության անդրանիկն է: Այդպիսի Աստծո Որդու վերաբերյալ նույնպես վկայություն չկա Սուրբ Գրքում: Ոմանք էլ կարծում են, որ Որդին Միքայել հրեշտակապետն էր Հին Կտակարանում, և մարդկային մարմին է ստացել Նոր Կտակարանում: Բայց այդպիսի Աստծո Որդի չկա: Կատեխիզիսի մեջ գրված է. «Ծնված Հայր Աստծուց, միածին, այսինքն՝ Հոր էությունից: Աստված՝ Աստծուց, Լույս՝ Լույսից, ճշմարիտ Աստված՝ ճշմարիտ Աստծուց, ծնունդ և ոչ արարած»: Եկեղեցական այս դավանանքը Սուրբ Գրքից նույնքան հեռու է, որքան երկինքը երկրից: Կան մի շարք ուրիշ «Որդու դավանանքներ», որոնք նույնպես աստվածաշնչյան չեն: Աստվածաշնչյան է միայն այն, ինչի մասին վկայում է Աստվածաշունչը: Ողջ Հին Կտակարանի ժամանակաշրջանում, Ծննդ.3:15 համարից մինչև Մաղաք.3:1 համարը ազդարարվում է Որդու մասին, որը Փրկիչն է, Քրիստոսը, Մեսիան: Նոր Կտակարանում պատմվում է Նրա մասին՝ Իր ծննդից մինչև համբարձում. «Ահա կհղիանաս, որդի կծնես և նրա անունը Հիսուս կդնես» (Ղուկ.1:31): «Մարիամն ասաց հրեշտակին. «Այդ ինչպե՞ս կլինի. չէ՞ որ ես դեռ այր չգիտեմ»: Հրեշտակը պատասխանեց նրան. «Սուրբ Հոգին կգա քեզ վրա, և Բարձրյալի զորությունը քեզ հովանի կլինի, դրա համար այն ծնված սուրբն էլ Աստծո Որդի կկոչվի» (Ղուկ.1:34,35): Սուրբ Գրքում ոչ մի տեղ չի ասվում, որ Հայրը Որդուն ծնել է երկնքում, և հետո Նա Որդի է դարձել երկրի վրա: Դա եկեղեցական հայրերի հնարանքն է, որոնք չեն ճանաչել Աստծուն, ոչ էլ ճանաչել են Հոր հայտնությունը Որդու մեջ: Նրանք Քրիստոսին չէին դարձել, այլ, ինչպես ասում է եկեղեցու պատմությունը, քրիստոնեություն էին ընդունել: Սուրբ Գիրքը, Հին Կտակարանի մարգարեությունների միջոցով, հետևյալ վկայությունն է անում Որդու վերաբերյալ. «Կպատմեմ հրամանը. Տերն ասաց ինձ. «Դու Իմ Որդին ես, Ես այսօր ծնեցի քեզ» (Սաղմ.2:7): Նայեք նաև Գործք 13:33 և Եբր.5:5 համարները: Հավիտենության մեջ չկա ո՛չ այսօր, ո՛չ վաղը, հավիտենությունը սկիզբ չունի: Հավիտենությունը միշտ գոյություն է ունեցել և միշտ կմնա: «Դավիթն ասում է 90-րդ սաղմոսում. «Հավիտենից մինչև հավիտյան Դու ես Աստված»: Եվ միայն նա, ով ստացել է հավիտենական կյանքը, կարող է ապրել և կապրի հավիտենապես: «Եվ սա է վկայությունը, որ Աստված մեզ հավիտենական կյանք տվեց, և այս կյանքը նրա Որդու մեջ է: Ով որ Որդուն ունի, նա կյանք ունի, և ով որ Աստծո Որդուն չունի, կյանք չունի» (1 Հովհ.5:11,12): Հոր և Որդու միջև եղած հարաբերությունները նույնպես նկարագրված են Հին Կտակարանում. «Ես նրան Հայր կլինեմ, և նա ինձ որդի կլինի­» (2 Թագ.7:14, 1 Մնաց.17:13): Սաղմ.89:26,27 համարներում գրված է. «Նա դեպի ինձ կկանչի. ՚՚Դու ես իմ Հայրը, ո՛վ Աստված և իմ փրկության Վեմը՚՚: Եվ ես առաջնեկ կդնեմ նրան երկրի թագավորների վրա բարձրացած»: Եսայի մարգարեն այսպես է ազդարարել Որդու ծննդյան մասին. «Սրա համար Տերն Ինքը ձեզ նշան կտա. ահա կույսը կհղիանա և կծնի մի որդի և Նրա անունը կկոչվի Էմմանուել»: (Ես.7:14): Միքիա մարգարեի միջոցով (5:1) մեզ ասվել էր, թե որտեղ է ծնվելու Որդին՝ Հրեաստանի Բեթլեհեմում: Աստվածաշնչի ամեն ընթերցող գիտի, թե Մատթեոսի և Ղուկասի ավետարանները ինչ են պատմում Որդու ծննդյան մասին: Որդին ծնունդ է առել Հոր միջոցով և ծնվել է Մարիամից՝ մորից: 22-րդ սաղմոսում կարդում ենք. «Արգանդից ես քեզ հանձնվեցի, իմ մոր որովայնից Դու ես իմ Աստվածը» (Սաղմ.22:10): Որդու վկայությունը հետևյալն է. «Եթե ձեր Հայրն Աստված լիներ, ինձ կսիրեիք, որովհետև Աստծուց եմ ես դուրս եկել­» (Հովհ. 8:42): «Նրա համար, որ Հայրն ինքը սիրում է ձեզ, որովհետև դուք ինձ սիրել եք ու հավատացել եք, որ ես Աստծուց դուրս եկա: Հորից եմ դուրս եկել և աշխարհ եկել»: «Հիմա գիտենք, որ դու ամեն ինչ գիտես և պետք չէ, որ մեկը քեզ հարցնի. սրանով հավատում ենք, որ դու Աստծուց ես դուրս եկել» (Հովհ.16:27-30): «Եվ սա է հավիտենական կյանքը, որ ճանաչեն քեզ, միակ ճշմարիտ Աստված և նրան, որին ուղարկել ես՝ Հիսուս Քրիստոսին» (Հովհ. 17:3): «Քո անունդ հայտնեցի այն մարդկանց, որոնց աշխարհից տվեցիր ինձ» (Հովհ.17:6): «Որովհետև այն խոսքը, որ ինձ տվեցիր, ես նրանց տվեցի, և նրանք ընդունեցին ու ճշմարտապես իմացան, որ քեզանից դուրս եկա ու հավատացին, որ դու ինձ ուղարկեցիր» (Հովհ.17:8): Երբ Հիսուսը Հովհաննեսի կողմից մկրտվեց Հորդանանում, երկնքից հնչեց Ձայնը, որն ասաց. «Դա է իմ սիրելի Որդին, որին ես հավանեցի» (Մատթ.3:17): Այլակերպության լեռան վրա նույնպես Ձայն հնչեց երկնքից և ասաց. «Դա է իմ սիրելի Որդին, որին ես հավանում եմ» (Մատթ.17:5): Միայն այն ժամանակ, երբ հավատում ենք աստվածաշնչյան դավանանքին այնպես, ինչպես Պետրոսը ստացավ հայտնությամբ, և այս թեմայի վերաբերյալ բոլոր հատվածները թողնում ենք այնպես, ինչպես գրված է, Աստծո Հոգին կբացահայտի մեզ համար անըմբռնելի խորհուրդը. «Աստված էր Քրիստոսի մեջ, որ աշխարհն իր հետ հաշտեցրեց» (2 Կորնթ.5:19): Հիսուս Քրիստոսի՝ Աստծո Որդու վկայությունը ճշմարիտ կերպով ներկայացվում է միայն Աստվածաշնչում: Աստվածաշնչում ոչ մի տեղ չի հանդիպում «հավիտենական Որդի» արտահայտությունը, այլ միայն՝ «հավիտենական Հայր»: Ոչ մի տեղ գրված չէ «Որդի Աստվածը», այլ՝ «Աստծո Որդին»: Ոչ մի տեղ չենք հանդիպում «Սուրբ Հոգի Աստված» արտահայտությանը, այլ գրված է՝ «Աստծո Հոգին»: Աստվածաշնչում ոչ մի անգամ չի խոսվում Աստծո «եռամիասնության» մասին, այլ միշտ և միայն «միակ Աստծո»: Աստվածաշնչում պատվիրված չէ աղոթել. «Որդի մեր, որ երկնքում ես…»: Բայց բոլորս հոժար սրտով գոհանում ենք Հորից՝ մեր Տեր Հիսուս Քրիստոսի միջոցով: Ավելի հակիրճ և հստակ ասենք. եկեղեցական վարդապետության գրքերում գրվածներից ոչ մեկը չկա Աստվածաշնչում, իսկ Աստվածաշնչում գրվածներից ոչ մեկը չկա եկեղեցական վարդապետության գրքերում: Սա խիստ խոսք է. ո՞վ կարող է լսել: Աստծո Խոսքը չի բացվի նրան, ով այդ Խոսքը ամբողջ սրտով չի հարգում, որովհետև հավիտյան մնում է այս ճշմարտությունը. «­ և Որդուն ոչ ոք չի ճանաչում, բացի Հորից և Հորը ոչ ոք չի ճանաչում, բացի Որդուց և ում որ Որդին կուզենա հայտնել» (Մատթ.11:27): Սրանով ուզում ենք այսօր եզրափակել այս թեման: Մեր Տերն ու Փրկիչը տարբեր ոլորտներում մեզ ներկայացված է որպես «Աբրահամի Որդի», «Դավթի Որդի», «Աստծո Որդի», «Մարդու Որդի», նաև որպես Աստծո Գառ, Միջնորդ, Բարեխոս, Թագավոր, Քահանա և Մարգարե: Կարևորն այն է, որ ամեն բան թողնենք այնտեղ, որտեղ գրված է, և նույն համատեքստում: Ամեն բան պետք է մնա փրկության աստվածային կարգուկանոնի մեջ: Թող հավատարիմ Աստված Իր Հոգով մեզ առաջնորդի ողջ Ճշմարտության մեջ, և ինչպես Պետրոսին և սկզբնական Եկեղեցուն հայտնեց, թող անմիջական հայտնությամբ մեզ ճանաչեցնի, թե ով է իրականում Հիսուս Քրիստոսը՝ Աստծո Որդին: